Genetik:
Meme kanseri vakalarının yaklaşık %15’i genetik faktörler nedeniyle oluşmaktadır. Birinci derece yakınlarında, genç yaşta (menopoz öncesi) meme kanseri görülenlerde risk oranı artmaktadır. Bu grubun yaklaşık %5-8’inde ise meme kanseri genetik mekanizma ile oluşmaktadır. Meme kanserinin genetik oluşumundan sorumlu 2 ayrı gen bulunmaktadır. Bu genleri taşıyanların yaşam boyu meme kanserine yakalanma riski yaklaşık %85 oranındadır. Bu genlerin taşıyıcılarında over kanseri riski de artmaktadır.

Cinsiyet:
Meme kanseri temel olarak kadınlarda oluşmaktadır. Erkekler için risk daha düşüktür.

Yaş:
Yaşla artan risk söz konusu olmaktadır. Özellikle menopoz döneminde yani 40 yaştan itibaren risk artmaktadır.

Sosyo-ekonomik düzey:
Meme kanseri riski ABD ve Kuzey Avrupa ülkelerinde yüksek, Asya ülkelerinde daha düşüktür. Yüksek sosyoekonomik düzeydeki kadınlarda risk oranı artmaktadır.

Geçirilmiş meme kanseri:
Daha önce meme kanseri tanısı olanlarda yeni kanser oluşum riski bir miktar artmaktadır.

Fibrokistik meme yapısı:
Fibrokistik yapı direkt olarak risk artışından sorumlu değildir. Ancak yoğun olan meme dokusunun gerek klinik gerekse radyolojik takibinden kaynaklanan güçlük, erken tanıya engel olabilmektedir. Fibrokistik meme yapısı içinde bir grup hücre değişimi ise ileriye yönelik meme kanseri riskini artırmakta ancak her fibrokistik yapıda bu değişimler yer almamaktadır.

Radyasyon:
Özellikle ergenlik çağında yüksek dozda radyasyona maruz kalmak, meme kanseri riskini artırmaktadır. Söz konusu radyasyon dozu, mamografi cihazlarına ait radyosyon dozu değildir, özellikle günümüzde kullanılan mamografi cihazlarında meme kanseri riskini artırıcı radyasyon özelliği saptanmamıştır.

Menstruasyon:
İlk adet görme yaşının 12’nin altında olması ve 55 yaş üzerinde halen menopoza girmemiş olmak riski artırmaktadır.

Doğurganlık:
Kadının ilk doğum yaşının 17’nin altında ya da 35 yaşın üstünde olması veya hiç doğum yapmamış olmasının riski artırdığı düşünülmektedir. Ancak günümüzde kadınların pek çoğu, ileri yaşta ilk çocuklarını doğurma veya hiç çocuk doğurmama eğilimi içinde olduklarından önümüzdeki 10 yıl bu risk faktörleri üzerinde daha net bilgi verecektir.

Doğum kontrol hapları:
Bu ilaçların riski artırdığı yönünde bilimsel bir kanıt yoktur. Ancak erken yaşlarda uzun süreli kullanım bir miktar risk artışına neden olmaktadır.

Obezite:
Menopoz sonrası dönemde obezite artan riske neden olmaktadır.

Menopozal hormon kullanımı:
Menopozdaki kadınlarda hormon kullanımında pek çok farklı ilaç ve doz söz konusudur. Bu nedenle her kadının kişisel ve ailesel risk faktörleri, beklentileri ve yaşam tarzı göz önüne alınarak en düşük risk ve en yüksek hayat kalitesini sağlayan yöntem seçilmelidir. İlk 5 yıllık kullanımda artan risk tespit edilmemiştir. Ancak özellikle 10 yılın üzerinde kullanımlarda artan risk söz konusudur.

Diyet:
Yüksek hayvansal yağ oranlı beslenmenin riski artırdığı düşünülmektedir.

Alkol kullanımı:
Bazı araştırmalar, sürekli alkol kullanımında risk artışının olduğunu göstermektedir.

Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi
Genel Cerrahi Bölümü Uzmanı Dr. Canan Uzel