Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kadın Hastalıkları Uzmanı Op.Dr. Mete Bostancı, erken menopoz ile ilgili bilgi verdi.

Menopoz nedir?

Menopoz; Latince‘de meno (adet) ve pause (duraklama) kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşmuş menopause (adet kanamasının durması) anlamına gelen kelimenin dilimize uyarlanmış halidir. Kadında düzenli adet kanamalarının sona erdiği dönemi ifade eden bir terimdir.

Menopozun normal başlama yaşı nedir?

Dünya sağlık örgütü verilerine göre, bir kadının ortalama menopoza girme yaşı 49.3± 5 olarak kabul edilmektedir. Türkiye için yeterli istatistiksel çalışma yapılmamış olsa da 4-5 yıl daha erken olduğu (46 yaş ) varsayılmaktadır. Menopoza girme yaşı kalıtsal olarak belirlenmiştir ve ilk adet kanaması yaşı, emzirme, doğum kontrol hapı, ırk, eğitim, boy ya da son gebelik yaşı gibi değişkenlerden etkilenmez. Sigara kullanımı yumurta hücrelerinin ölümüne neden olmaktadır. Özellikle 20 adet/gün ve daha fazla sigara içenlerde menopoza girme yaşı 1-2 yıl öne gelmektedir. Kadınların yaklaşık % 1’i 40 yaşından önce menopoza girerler.

Erken menopoz nedir?

Kadınlarda adet kanamasının 35 yaşında önce kesilmesine erken menopoz adı verilir. 35 yaş – 49 yaş arası olgular normal menopoz olarak değerlendirilir. 35 yaşından önce menopoza girilmesi durumunda, erken menopozun nedenlerini belirlemeye yönelik ileri tetkikler yapılmalıdır. 30 yaşından önce menopoza girilmesi durumunda ise bu tetkikler mutlaka yapılmalı ve olası nedenler ortaya konmalıdır.

Erken menopozun sebepleri nelerdir?

Herhangi bir nedenle yumurta hücrelerinin hızla tükenmesine yol açan tüm durumlar erken menopoz sebebidir. En sık karşılaşılan nedenler şunlardır:

Otoimmun hastalıklar: Bağışıklık sisteminin henüz bilinemeyen nedenlerle Kendi yumurtalıklarını yabancı olarak algılaması ve onlara saldırarak tahrip etmesi sonucu ortaya çıkar.

Operasyonların sonrası: Tıbbi bir gereklilik sonucu yumurtalıkların çıkarılması Ya da başka amaçla yapılan operasyon sırasında yumurtalıkların zarar görmesi
sonucunda ortaya çıkar.

Kanser tedavisi: Kanserli kadınlarda uygulanan ışın yada ilaç tedavisi sırasında yumurtalıklarda hasar ortaya çıkar.

Irsi faktörler: Ailede erken menopoza giren kadınların varlığı (anne, kız kardeş) erken menopoz riskini arttırır.

Yaşam tarzı ve enfeksiyonlar: Özellikle aşırı sigara içimi yumurtalıklarda tahribat yapmaktadır. Genital organ enfeksiyonları da yumurtalıkları etkileyerek erken menopoza yol açarlar.

Stres: Pek çok hastalıkta olduğu gibi diğer faktörlerle birleşen stres erken menopoza da yol açabilir.

Beslenme: Beslenme bozuklukları olanlar ve vejeteryan olanlarda daha sıklıkla görülür.

Erken menopozun belirtileri nelerdir?

Erken menopozda görülen belirtiler, normal menopozda görülenlerle aynıdır.

Adet düzeninin bozulması: Yumurtlama seyrekleşir, adet miktarı azalır, gebe kalma olasılığı azalır.

Vazomotor bozukluklar: Ateş basması,terleme,çarpıntı,yüz ve boyunda kızarıklıklar

Psiklojik bozukluklar: Sıkıntı, gerginlik depresyon ve uyku kalitesinde bozulma

Vagen mukozası: Cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar yapmada zorluk, kaşıntı, kuruluk hissi

Kemik erimesi: Kemik ve eklem ağrıları,kırıklar.

Kalp damar hastalıkları: Düşük dansiteli kolesterolde hızlı bir yükselme görülür ve koroner kalp hastalığı riski iki katına çıkar.

Erken menopozun riskleri nelerdir?

Menopozda, trabeküler (sırt ve bel) kemik kütlesinde % 50 ve kortikal kemikte % 30 kayıp olmaktadır. Bunun sonucunda da boy kısalması ve kırık eğiliminde artma görülür. Ayrıca menopozda koroner kalp hastalığı riski 2 katına çıkar. Menopoza her 3 yıl erken giriş ölüm riskini yaklaşık % 1.6 arttırır.

Nasıl tedavi edilir?

Erken menopozda uygulanacak en etkili tedavi östrojen tedavisidir. Herhangi bir nedenle hastanın rahmi alınmış ise tek başına, diğer durumda progesteron eklenerek uygulanır. Tedavi ardışık ya da devamlı uygulanabilir. Tedavi ağızdan ya da cilde yapıştırma şeklinde olabilir. Östrojen ile menopoz tedavisi yapılan kadınlarda; Alzheimer hastalığının, kolon kanserinin, karpal-tünel sendromunun, romatoit artiritin ve fibromyaljilerin daha az görüldüğüne dair yayınlar vardır. Östrojenin meme kanseri riskini arttırdığına ilişkin tartışmalar varsa da yapılan çalışmalar bu riskin çok küçük olduğunu göstermektedir. Meme kanseri olma riski ile koroner kalp hastalığı riski karşılaştırıldığında kanser riski çok düşüktür. Amerika’da her yıl 250 bin kadın koroner kalp hastalığından ölmektedir. Meme kanserinden ölenlerin sayısı ise 45.000 civarındadır. Ayrıca östrojen tedavisi alan kadınlar 6 ayda bir ayrıntılı bir kontrolden geçiyor olduklarından olası hastalıklar erken tanınmakta ve tedaviler daha başarılı olmaktadır. Unutulmaması gereken en önemli nokta, östrojen tedavisinin mammografi duyarlılığını azaltabileceğidir.