Her beyin tümörü kanser değildir. Beyin tümörleri iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olabilirler.

İYİ HUYLU (BENİGN) BEYİN TÜMÖRLERİNDE KANSERLİ HÜCRE BULUNMAZ:

• Genellikle ameliyatla alınır ve çok nadiren tekrarlarlar.

• Benign beyin tümörlerinin sınırları ve kenarları net olarak görünürdür. Çevrelerindeki sağlıklı dokulara sıçramaz ve vücudun diğer yerlerine yayılmazlar. Fakat bu durum, benign tümörlerin tümüyle zararsız olduğu anlamına gelmez. Benign tümörler bazen, beynin hassas bölgelerine baskı yaparak ciddi sağlık problemlerine sebep olabilirler.

• Vücudun diğer bölgelerindeki benign tümörlerden farklı olarak beyindeki benign tümörler, zaman zaman hayati tehlikeye sebep olabilirler.

• Çok nadir olarak, benign beyin tümörleri, zamanla malign tümöre dönüşebilir.

KÖTÜ HUYLU (MALİGN, HABİS) BEYİN TÜMÖRLERİNDE KANSERLİ HÜCRELER BULUNUR:

• Malign beyin tümörleri genellikle daha tehlikeli olup, çoğunlukla ciddi hayati tehlike oluştururlar.

• Malign tümörler hızla büyüyerek, çevrelerindeki sağlıklı dokulara yayılma eğilimindedirler.

• Nadiren kanser hücreleri malign beyin tümöründen ayrılarak beynin diğer bölgelerine, omur iliğe, hatta vücudun diğer yerlerine yayılabilirler. Kanserli hücrelerin bu şekilde yayılmasına metastaz denir.

• Kimi vakalarda, malign tümörler sağlıklı dokulara sıçramaz ya da yayılmazlar. Tümör, bir doku tabakası, kafatası kemiği, ya da kafadaki başka bir yapının içinde sınırlanarak, mahsur kalabilir; bu tip tümörlere “enkapsüle tümör” denir.

TÜMÖRLERİN SINIFLANDIRILMASI

Beyin tümörleri düşükten yükseğe doğru, derecelerine göre sınıflandırılırlar (birinci dereceden, dördüncü dereceye kadar). Bir tümörün derecesi, kanserli hücrelerin mikroskop altında nasıl göründüğüne işaret eder. Yüksek dereceli tümörlerin hücreleri, düşük olanlarına göre daha normal dışı görünür ve genellikle daha hızlı büyürler.

BİRİNCİL BEYİN TÜMÖRLERİ

Beyin dokusunda oluşmaya başlayan tümörlere birincil beyin tümörü denir. Birincil beyin tümörleri, çıktıkları hücrelere ya da beyin bölgesine göre sınıflandırılırlar.

İKİNCİL BEYİN TÜMÖRLERİ

Kanser başlangıç yerinden vücudun diğer bölgelerine yayıldığında, sonradan oluşan tümör, birincil tümörle aynı çeşit anormal hücre özellikleri taşır. Vücudun diğer parçalarından çıkarak beyine yayılan kanser, birincil beyin tümöründen farklıdır ve buna ikincil beyin tümörü denir.

BEYİN TÜMÖRLERİ: KİMLER RİSK ALTINDA?

Aşağıdaki etkenler, birincil beyin tümörlerinin oluşma riskinin artışıyla ilişkilendirilmektedir:

• Erkek olmak – Beyin tümörleri genellikle, kadınlardan çok erkeklerde görülür. Fakat meningioma adı verilen bir tür merkezi sinir sistemi tümörü, kadınlarda daha sık görülür.

• Irk – Beyin tümörleri, beyaz ırka mensup kişilerde diğer ırklara nazaran daha sıklıkla görülür.

• Yaş – Beyin tümörü riski yaşla birlikte artmakta, çoğunlukla 70 yaş ve üzeri kişilerde görülmektedir. Diğer yandan, beyin tümörleri, çocuklarda lösemiden sonra en sık görülen ikinci kanser çeşididir. Beyin tümörleri 8 yaşın altındaki çocuklarda, 8 yaş üstüne göre daha sıklıkla görülür.

• Aile – Ailesinde glioma adı verilen santral sinir sistemi tümörü olan kişilerin de aynı hastalığa yakalanma riski yüksektir.

• İşyerinde belli kimyasal ve/ya da radyasyona maruz kalmak – Endüstriyel radyasyon, formaldehid, vinil klorür, akrilonitril’e maruz kalmış olmak da risk unsurudur.

BELİRTİLER

Beyin tümörü belirtileri, tümörün çapı, tipi ve yerleşimine bağlıdır. Belirtiler, tümörün sinir uçlarına basınç yapması, beyine hasar vermesi ya da tümörün büyüyerek kafatası içinde sıvı birikmesine sebep olması ile oluşur.

• Beyin tümörünün en sık görülen belirtileri arasında:
• Sabahları kötüleşen baş ağrısı,
• Bulantı ve/ya da kusma,
• Konuşma, görme ya da duymada değişiklik,
• Ayakta durur ya da yürürken denge problemi,
• Kişilik, ruh hali ya da konsantre olma yetisinde aşırı değişiklik,
• Hafızayla ilgili sorunlar,
• Kaslarda seğirme, kasılma, spazm ya da nöbetler
• Kol ve bacaklarda uyuşma ya da karıncalanma hissi bulunmaktadır.

Ancak, bu belirtiler çoğunlukla beyin tümörü yüzünden değildir başka bir sağlık problemine bağlı olarak da oluşabilir. Bu semptomları bulunan kişilerin vakit geçirmeden doktora görünmeleri erken tanı ve tedavi açısından büyük önem taşır.

TANI

Tümör hücrelerinin tanısında aşağıdaki yöntemlerden faydalanılır:

• Fizik muayene
• Nörolojik muayene
• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• MR tetkiki (MR)
• Anjiografi
• BOS (Beyin Omurilik Sıvısı örneklemesi)
• Biyopsi

Cerrahlar, tümör hücrelerine bakmak için üç yöntemden faydalanabilirler:

• İğne biyopsisi
• Stereotaksik biyopsi
• Tedavi ile aynı zamanda yapılan biyopsi

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Tümörün tipi, derecesi ve sınıfına göre hastalar cerrahi, radyoterapi ya da kemoterapi ile tedavi edilirler. Bazı hastalara bu tedavi yöntemlerinin bir kombinasyonu uygulanabilir.

Buna ek olarak, hastalığın herhangi bir evresinde, ağrıyı ve kanserin belirtilerini kontrol altına alacak, tedavinin yan etkileri ile yol açtığı duygusal sorunları hafifletecek özel terapi programlarına da katılabilirler. Bu tedavilere, semptom yönetimi, destek bakım ve palyatif bakım gibi adlar verilir.

CERRAHİ TEDAVİ:

Cerrahi tedavi, beyin tümörü tedavisinde sıklıkla kullanılan yöntemdir. Beyin cerrahları, kranyotomi denilen bir işlemle kafatasını açarlar.

RADYOTERAPİ:

Radyoterapi yüksek enerjili ışınların kullanılması ile kanser hücrelerinin tahrip edilerek, çoğalmalarının önlenmesi ve ortadan kaldırılması işlemidir. Bu tip terapide kullanılan ışınlar x-ışını, gamma ışınları ya da protonlar olabilir. Tümöre ve yakın çevresindeki dokulara radyasyon verilir. Bazı durumlarda, radyasyon tüm beyine ya da omuriliğe de verilebilir.

KEMOTERAPİ:

Kemoterapi, kanser hücrelerinin ilaçla öldürülmesidir. Zaman zaman beyin tümörlerinin tedavisinde de kullanılan bu yöntemde, ilaçlar ağız yolu ya da damar yolu ile verilebilir. Her iki yolla da ilaçlar kana karışarak, kan yoluyla tüm bedende dolaşır. İlaçların genellikle kürler halinde verildiği kemoterapide, tedavi periyodlarını iyileşme periyodları izler.

DESTEK TEDAVİLER

• Steroidler
• Antikonvülsan (Nöbet önleyici) ilaçlar
• Şant

REHABİLİTASYON

• Fizik tedavi
• Konuşma terapisi