Velayet hakimin kararıyla anne veya babaya verilirken, ortak velayet, anne ve babanın reşit olmayan çocuk üzerindeki haklarını çocuğun üstün menfaati ve gönüllülük esasına uygun şekilde, birlikte ve eşit olarak kullanmalarını sağlayan bir kurum. Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek, “Ortak velayet için başvuran anne babaların, çocuğun anne yanında mı yoksa baba yanında mı kalacağı, diğer ebeveyn ile hangi saatler arasında görüşeceği gibi konuları açık şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.” dedi.

Ortak velayetin, anne ve babanın reşit olmayan çocuk üzerindeki haklarını, çocuğun üstün menfaati ve gönüllülük esasına uygun şekilde, birlikte ve eşit olarak kullanmalarını sağlayan bir kurum olduğuna dikkat çeken Şimşek, “Velayet taraflar arasındaki en büyük çekişme ve ihtilaftır. Her iki taraf da çocuğun velayetini karşı tarafa verdiğinde çoğu zaman müşterek çocuk üzerindeki söz sahibi olma hakkını kaybetmekte ve velayet kendisinde olan taraf tek söz sahibi olmaktadır. Ortak Velayet öncelikle tarafların arasındaki bu tür ihtilafları minimuma indirgeyerek asıl amaç olan çocuğun üstün yararına hizmet etmektedir. Eşler çocukları ile ilişkilerinde haklar ve sorumluluklar karşısında eşittir ve ortak velayet uygulaması anne ve baba arasında eşitlik sağlar. Bu bağlamda günümüzün eşitlikçi yaklaşımına ve kadın erkek eşitliği kavramlarına uygun bir uygulama olarak dikkat çekmektedir. “ dedi.

Şimşek, boşanan çiftlerin ortak velayet için ne yapmaları, nelere dikkat etmeleri ve nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini de anlattı…

Ortak velayetle ilgili Türk Hukuk Sisteminde düzenleme yok

Türk hukukunda ortak velayete ilişkin özel bir düzenleme yok. Medeni Kanun’un (TMK) 336/1 maddesi gereği, evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velayeti birlikte kullanıyorlar. Velayet, anne ve babanın çocuğu üzerinde sahip olduğu, tarafların şahsına sıkı sıkıya bağlı bir haktır ve tarafların boşanması halinde velayet hakkı ancak çocuk kendisine bırakılan tarafa verilebilmektedir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek 7 Numaralı Protokolün onaylanmasıyla Türkiye’ de de ortak velayet yolu açılmış ve tartışılmaya başlanılmıştır. Türkiye, bu protokolü onaylamış ve protokol, 24.03.2016 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Protokol uyarınca; evlilik boşanma ile sona erse dahi, eşler çocukları ile ilişkilerinde haklar ve sorumluluklar açısından eşittir.

Ortak velayetin şartları nelerdir?

- Çocuğun üstün menfaati gözetilmelidir.
- Hem annenin hem de babanın bu konuda gönüllü olması gerekmektedir.
- Bu kararın kararı verecek hakim tarafından uygun görülmesi gerekmektedir.
- Çocuğun görüşü alınmalı, çocuğun algısı yeterli değilse uzman görüşü alınmalıdır.
- Özellikle boşanmalarda, aile içi şiddet gibi sebeplerden kaynaklanan boşanma sebepleri varsa, tarafların geçmişleri ve güncel durumları, sosyo-ekonomik durumları değerlendirilmeli, ortak velayet koşulları detaylıca belirlenmelidir.

Ortak Velayette anne baba eşit hak ve sorumluluk taşıyor

Boşanma kararı sonrasında çocuğun velayeti bakımından ortak velayet hükümlerinin uygulanması halinde; anne ve baba, çocuklarının bakımı, korunması, eğitimi, temsili, gideceği sağlık hizmeti ya da alacağı kurs gibi konularda tıpkı evlilik birliği içerisinde olduğu gibi eşit hak ve sorumluluk sahibi olmaktadır.

Nafaka ortadan kalkmıyor

Ancak ortak velayet durumunda dahi, çocuğun anne yanında mı yoksa baba yanında mı kalacağı, diğer ebeveyn ile hangi saatler arasında görüşeceği gibi konuların açık şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda ortak velayet, çocuğun bir hafta anne bir hafta baba yanında kalması şeklinde uygulanmasını sağlayan bir kurum değildir. Ortak velayet uygulamasında böyle bir imkan bulunmamaktadır. Çocuk yine bir ebeveynin yanında kalacak ve diğer ebeveyni ile nasıl kişisel ilişki kuracağı belirlenecektir. Ayrıca ortak velayette nafaka miktarının ne kadar olacağı ve kimin tarafından ödeneceği de kapsamlı bir şekilde belirlenmelidir. Bu kapsamda ortak velayette nafakanın ortadan kalkması gibi bir durum söz konusu değildir.

Dikkat edilmesi gereken en önemli husus çocuğun yüksek menfaatidir

Türk hukukunda ortak velayete ilişkin ayrıntılı bir düzenleme olmadığı için bu konuda halen pek çok açıklar ve belirsizlikler bulunmaktadır. Bu nedenle; Tarafların kendi aralarında ortak velayete ilişkin protokol düzenlemelerinde büyük önem vardır. Velayet kararının sağlıklı işleyebilmesi için öncelikle eşler arasında iyi bir iletişim olması gerekmektedir Ancak her şeyden önce dikkat edilmesi gereken en önemli husus çocuğun yüksek menfaatidir.