Yapılan araştırmalara göre, genetik yatkınlıkla birlikte bugüne kadarki tüm yaşanmışlıklarımız, anne ve babamızın bize nasıl bir ebeveyn olduğu ve kişiliğimiz gelişirken maruz kaldığımız olaylar inançlar (şemalar) geliştirmemize neden oluyor. Bu inançlar ise gün içinde yaşadığımız olaylar karşısında binlerce düşünce olarak ortaya çıkıyor.

Olayları yorumlarken gerçeği çarpıtılmış bir şekilde değerlendirmemize sebep olan, dolayısıyla nahoş duyguları tetikleyen sağlıksız şemalarımızın farkında olabilmek yaşamsal memnuniyetimizi artırdığı gibi, özellikle ilişkilerde kendini tekrar eden uyum bozan davranışlarımızı anlayarak daha sağlıklı ilişkiler kurabilmemize de olanak sağlıyor. US Psikiyatri Enstitüsü’nden Uzman Psikolog Seliyha Dolaşır, bilimsel olarak tespit edilen, en çok yaygın olan sağlıksız şemalar ve bu şemaların belirtilerinden bahsetti.

TERK EDİLME

- Sevdiğiniz insanların öleceğine veya size terk edeceğine dair çok fazla endişe duyuyorsanız,
- Terk edilmekten korktuğunuz için insanlara yapışıyorsanız ya da yakın ilişkilerden kaçınıyorsanız,
- Sevdiğiniz biri uzaklaştığında aşırı umutsuzluğa ya da karamsarlığa kapılıyorsanız,
- Davranışlarını sürekli kontrol ederek karşı tarafı zorluyorsanız,
- Açılmayan telefon çağrısı, geç cevap verilen bir mesaj, kısa süreli seyahatler sizin için kavga sebebiyse,
- Eninden sonunda yalnız kalacağınıza inanıyorsanız,
Terk edilme şemasına sahip olabilirsiniz.

KUŞKUCULUK

- İlişkilerde insanların sizi inciteceğine veya kullanacağına inanıyorsanız,
- İnsanlara karşı kendinizi korumak ve tetikte olmak zorunda hissediyorsanız,
- İnsanların dikkat etmezseniz sizden yararlanacağına inanıyorsanız,
- İnsanlarla yakın ilişkiler kurmaktan kaçıyor, kendinizi açmıyor ya da ifşa etmiyorsanız,
- Şüpheci ve aşırı tedbirliyseniz,
- İnsanlara kötü davranıp, sizi incitmeden siz onları incitiyorsanız,
Kuşkuculuk şemasına sahip olabilirsiniz.

DUYGUSAL YOKSUNLUK

- Hiç bir zaman ihtiyacınız olan sevgiyi alamayacağınıza inanıyorsanız,
- Size en yakın insanlara bile uzaklık hissediyorsanız,
- Sizi gerçekten dinleyen, gerçek ihtiyaç ve hislerinizi anlayan hiç kimseniz olmadığını düşünüyorsanız,
- Hiç kimsenin sizi gerçekten anlayabildiğine inanmıyorsanız,
- Çoğunlukla hissettiğiniz duygu yalnızlıksa,
Duygusal Yoksunluk şemasına sahip olabilirsiniz.

DAYANIKSIZLIK

- Kötü bir şey olacağı hissinden kurtulamıyorsanız,
- Herhangi bir anda bir felaketin olacağını hissediyorsanız,
- Kaygı atakları yaşıyorsanız,
- Bedeninizdeki fiziksel duyumların fazla farkındaysanız,
- Kontrolü kaybetmekten, aklınız kaçırmaktan, saldırıya uğramaktan korkuyorsanız ya da ciddi bir hastalığınız olduğuna dair derin endişeler yaşıyorsanız,
Dayanıksızlık şemasına sahip olabilirsiniz.

BOYUN EĞİCİLİK

- Başkalarının sizi kontrol etmesine izin veriyorsanız,
- İnsanların isteklerini yerine getirmezseniz sizi red edeceklerinden ya da size aynı şekilde karşılık vereceklerinden korkuyorsanız,
- Başkalarından haklarınıza saygı duymalarını talep ederken sorunlar yaşıyor ya da talep bile edemiyorsanız,
- Kendinize öncelik tanıdığınızda suçluluk hissediyor, insanlara aldığınızdan daha fazla veriyorsanız,
- Çatışmadan kaçınmak için her şeyi yapabiliyorsanız,
Boyun eğicilik şemasına sahip olabilirsiniz.

YÜKSEK STANDART

- Yaptığınız hiç bir şeyi yeterince iyi bulmuyorsanız,
- Her şeyi mükemmel bir düzende tutmak için çok fazla çabalıyorsanız,
- Bir hata yaptığınızda acımasızca eleştirilmeyi hak ettiğinize inanıyorsanız,
- Yapmanız gereken her zaman çok şey varsa ve rahatlamak için zaman bulamıyorsanız,
- Zenginlik ve statü sizin için çok önemliyse,
Yüksek standartlar şemasına sahip olabilirsiniz.