Bipolar bozukluk (iki uçlu duygudurum bozukluğu) bir diğer adıyla manik-depresif hastalık, kişinin duygu durumunda, enerjisinde ve sosyal aktiviteleri tamamlama yetisinde bozulmalara neden olan psikolojik hastalıktır.

Kişinin ruh halinde çarpıcı değişikliklere yol açan yükselme ve alçalma dönemleri, depresif ve manik ‘ataklar’ olarak tanımlanmaktadır. Bazı kişiler depresyona ya da maniye daha yatkın olurken bazı kişilerde belirtiler, iki uç duygu durum arasında gidip gelme (karma epizot) şeklinde olabilmektedir. Toplumda her 100 kişiden % 1-2’sinde görülen bipolar bozukluk, sıklıkla genç erişkenlikte 15-35 yaş aralığında ortaya çıkan, kadın ve erkekte eşit olarak görülen bir rahatsızlıktır.

Mani nedir?

Maniye girmiş kişi son derece neşelidir. Güler şarkı söyler, herkesle sohbet eder ancak hasta neşeli olmakla birlikte kolaylıkla da sinirlenebilir. Bipolar hastalığı (duygudurum bozukluğu) olan kişilerin fikirlerini eleştirmeye, taşkın davranışlarını engellemeye çalıştığınızda da büyük bir öfkeye kapılabilirler. Mani ‘anormal‘ bir durumdur ve kişi neşeli, mutlu, espirili ve enerjik olmasına rağmen kişinin tüm sosyal uyumu bozulmuştur.

Bipolar bozukluk (manik dönem) belirtileri nelerdir?

· Uyku problemleri (uyku ihtiyacında azalma)
· Oldukça yükselmiş (öforik) duygudurum
· Artmış enerji, etkinlikler ve yerinde duramama hali
· Konsantrasyonda azalma
· Cinsel istek artışı
· Çok para harcama
· Kişinin kendi kabiliyeti konusunda gerçek olmayan inanışlara sahip olması
· Yargılama kapasitesinde azalma
· Düşünme ve konuşma içeriğinde artış
· Tahrik edici, uygun olmayan davranışlarda artış
· Alkol ve madde kullanımında artış

Bipolar belirtilerinin üç veya daha fazlasının her gün görülmesi ve bir hafta veya daha uzun sürmesi gerekmektedir. Mani dönemi ani başlar ve tedavi edilmezse haftalarca sürebilir. Kişi genelde mani dönemi yaşarken hasta olduğunu fark etmez ya da tedaviyi reddetme eğilimindedir.

Manik atağın başlangıcında ya da bağımsız bir atak olarak da görülebilen bir diğer durum da hipomanidir. Hipomani fazı, üretkenliğin arttığı ancak manik belirtilerin daha hafif olduğu bir dönemdir. Hipomani fazında belirtiler genellikle kişinin okul, iş ve sosyal çevresiyle bağlarını etkilemeyecek derece görülürler. Belirtiler en az 4 gün görülmektedir.

Bipolar Depresif atağa döneme ait belirtiler nelerdir?

· Umutsuz ve karamsar olma
· Üzgün endişeli ve mutsuz hissetme
· Yaşamdan zevk alamama
· Enerji azlığı
· Unutkanlık
· Konsantrasyon güçlüğü
· Değersizlik hissi
· İştah değişikliği; kilo kaybı ya da kilo alımı
· Fazla uyuma, uykuya dalmakta güçlük çekme, geceleri sık uyanma
· Çaresizlik ve değersizlik hisleri
· Ölüm ya da intihar düşünceleri

Depresif dönemde de, en az beş belirtinin iki hafta ya da daha fazla sürmesi beklenir. Depresif ve manik atakların ağır yaşandığı durumlarda da halüsinasyon ve hezeyan gibi psikotik belirtiler de görülebilmektedir.

Bipolar Bozukluk nedenleri nelerdir?

Yapılan araştırmalar sonucunda bipolar bozukluk nedenleri arasında genetik faktörlerin yer aldığı bilinmektedir. Genetik olarak bipolar bozukluk hastalığına yatkın olan kişilerin yaşadığı stresli bir hayat bu hastalığı tetikleyebilmektedir. Genetik yatkınlığın yanı sıra beyin gelişimi ve beyin hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan nörotransmitterların da bipolar bozukluk hastalığına sebebiyet verdiği düşünülmektedir. Aile bireylerinde bipolar hastalığı olan kişilerde bipolar bozukluğun ortaya çıkma ihtimali olduğu belirtilmektedir.

Bipolar Bozuğun Tedavisi:

Bipolar bozukluğun tedavi süreci hastanın hekimle olan iş birliği ve aile yakınlarının tedavi sürecindeki destekleri oldukça önemlidir. Atakların ciddi bir bölümünde hasta ne hissettiğini, ne yaşadığını ve kendisinde ne tür değişikliklerin meydana geldiğini fark edemeyebilir.

Atak dönemlerinde hasta eğer depresif bir dönemdeyse genellikle antidepresanlarla duygu – durum düzenleyici ilaç tedavisi yapılır. Manik dönemde ise eğer psikotik belirtiler eşlik ediyorsa antipsikotiklerden faydalanılabilir.

Bipolar bozukluk atakların dışında kişinin normal hayatını sürdürebildiği bir hastalıktır. Tedavi süreci sadece ataklar geldiği zaman değil, atakların oluşmasını engellemeyi amaçlamaktadır. Duygu durum dengeleyici ilaçlar bu açıdan oldukça önemlidir.

Bipolar bozukluğa sahip hastalar bir süre sonra kendilerini iyi hissettikleri için ilaç kullanımını bırakmak isteyebilirler. Burada hasta yakınlarının, hastaya yaklaşımı oldukça önemlidir. Hastanın ilaç kullanımını destekleyici söylemlerde ve özellikle hastalığın atakları açısında aile yakınlarının farkındalığının yüksek olması oldukça önemlidir.

Bipolar Bozukluğu önlemek için neler yapılabilir?

· Düzenli ve yeterli uyunmalıdır.
· Yaşa ve vücut tipine uygun sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmak çok önemlidir. Doktor kontrolünde doğru bir beslenme planı oluşturulmalıdır.
· Mümkün olduğu kadar egzersiz yapılmalıdır.
· Stresli ortamlardan mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır.
· Alkol mümkün olduğu kadar azaltılmalı veya hiç tüketilmemelidir.
· Nefes egzersizleri yapılmalıdır.
· Öfke kontrolü yapılmalıdır.