Yüksek kolesterolün kontrol altına alınması ile yaşam süresini uzatmak ve kalp – damar hastalıklarına bağlı ölümleri azaltmak mümkün.

Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir madde. Beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar ve karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunuyor. Vücut kolesterolü kullanarak kortizon ve seks hormonu gibi hormonları, D vitamini ve yağı sindiren safra asitlerinin yapımını sağlıyor. Tüm bu işlemler için kanda çok az miktarda kolesterol bulunması yeterli. Ancak kanda kolesterol düzeyinin yüksek olması, kalp krizi için çok önemli bir risk faktörü. Acıbadem Hastanesi Kadıköy İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Koptagel İlgün yüksek kolesterolün etkileriyle ilgili şunları söylüyor: "Kanda kolesterol yüksek bulununca bu yağ kıvamındaki madde tıpkı bir su borusunun pislik ve kireçlenmelerle tıkanıp suyun az akması gibi yıllar içinde yavaş yavaş damar duvarına birikir, kan damarları sertleşir, daralır hatta tıkanır."

Etkileri

Kolesterolün yüksek olması sadece kalp sağlığını etkilemiyor. Beyni besleyen damarlarda tıkanma veya daralma, felç, konuşma bozukluğu, dengesiz yürüme ve bilinç kaybına sebep oluyor. Kısacası hangi organın damarında ise ona bağlı şikayetler görülüyor. Bununla birlikte sanılanın aksine kolesterol ile yüksek tansiyon arasında doğrudan bir ilişki yok. Prof. Dr. İlgün konuyla ilgili şunları söylüyor: "Kolesterol yüksekliği, yüksek tansiyona, yüksek tansiyonda kolesterol yüksekliğine yol açmaz. Ancak ikisi de kan damarlarının etkilenmesine sebep olur. Yüksek tansiyon damarlardaki kan basıncını artırarak yırtılmalara ve aşınmalara sebep olur, yüksek kolesterolde damar cidarına birikerek aşınma ve daralma yapar. Ama her ikisi de kan damarına birbirlerinin verdiği zararı artırırlar, ortaya çıkmasını kolaylaştırırlar." Yüksek kolesterolün beden sağlığı üzerindeki etkileri çok büyük olduğu için 20 yaş üzeri tüm yetişkinlerin kolesterol ölçümü yaptırması gerekiyor. Kolesterol 200 mg. altında ise normal kabul ediliyor. 200 - 239 arası sınırda yüksek; 240 mg. üstü ise yüksek kolesterol sınıfına giriyor.

Kolesterol yüksekliğinin nedenleri

Kolesterol düzeyinin yüksek ya da düşük olmasını birçok faktör belirliyor. Bu etkenlerden biri kalıtım. Vücudun yaptığı kolesterol miktarı kısmen genler tarafından belirleniyor ve yüksek kolesterol nesilden nesile geçiş gösterebiliyor. Bununla birlikte kolesterol düzeyini en çok etkileyen faktör yanlış beslenme alışkanlıkları. Yiyeceklerdeki iki besin grubu, kolesterol düzeyinin yükselmesine yol açıyor: Daha çok hayvansal besinlerde bulunan doymuş yağlar ve yalnızca hayvansal ürünlerle alınan kolesterol.

Kolesterol diyeti

Kolesterol tedavisinde ilk basamak diyet önerilmesi. Prof. Dr. İlgün diyetle yüksek kolesterol seviyesi düşerken kişiye dengeli bir beslenme alışkanlığı kazandırdıklarını belirterek kolesterole karşı diyette dikkat edilmesi gereken noktaları bir tablo eşliğinde sunuyor:

GIDA: Tahıllar
TAVSİYE EDİLENLER: Kepekli buğday, makarna,pirinç, Bulgur, mısır gevreği
KAÇINILMASI GEREKENLER: Açma, poğaça

GIDA: Süt ürünleri
TAVSİYE EDİLENLER: Yağsız süt, yoğurt, az yağlı peynir
KAÇINILMASI GEREKENLER: Tam yağlı süt, peynir, yoğurt, kaymak

GIDA: Deniz ürünleri
TAVSİYE EDİLENLER: Balık, istiridye
KAÇINILMASI GEREKENLER: Karides, kalamar, havyar v.s.

GIDA: Etler
TAVSİYE EDİLENLER: Tavuk, hindi
KAÇINILMASI GEREKENLER: Kırmızı et, salam, sosis, sucuk
pastırma, ördek ve kaz eti

GIDA: Tahıllar
TAVSİYE EDİLENLER: Yağsız sütle yapılan tatlılar, aşure
KAÇINILMASI GEREKENLER: Baklava, kremalı pasta, dondurma, çikolatalı tatlılar

GIDA: Kuruyemiş
TAVSİYE EDİLENLER: Ceviz, badem, kestane
KAÇINILMASI GEREKENLER: Hindistan cevizi


Bunların yanı sıra bütün taze ve dondurulmuş sebzeler, kuru baklagiller, haşlama patates, yumurta beyazı, çay kahve ve az kalorili meşrubat kolesterol hastalarına tavsiye ediliyor. Tuzlu konserve halinde sebze, cips, yumurta sarısı, mayonez, hazır salata sosları, fazla tuz, tereyağı, iç ve kuyruk yağı, margarinlerden ise kesinlikle sakınmak gerekiyor.

Son çare: İlaç tedavisi

Kolesterol diyetle hedeflenen miktara inmemiş ise ilaç tedavisi gündeme geliyor. Ancak ilaç tedavisi genellikle çok fazla tavsiye edilmiyor. Prof. Dr. İlgün bunun sebebini şöyle açıklıyor: "Hayat boyu sürecek tedavinin ne kadar güvenilir olduğu bütün ilaçları için gösterilmemiştir. Bu nedenle yüksek kolesterol düzeyi olan bireylerin korunmasında öncelikle diyet tedavisinde ısrarlı olunması, ilaçların yüksek risk taşıyan hastalar saklanması gerekir. Diğer risk faktörlerini düşürme yoluna önem verilmelidir."