Kış mevsiminde sıkça görülen üst solunum yolu hastalıklarının tipik belirtisi olan öksürük çoğu zaman “griptendir” düşüncesiyle önemsenmeyebiliyor. Ancak özellikle 8 haftadan uzun süren öksürüğün asla hafife alınmaması gerekiyor. Çünkü dinmeyen öksürük önemli bir hastalığın habercisi olabileceği gibi, bizzat kendisi de zamanla şah damarı yırtılması gibi önemli komplikasyonlara yol açabiliyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Pelin Uysal, kimi zaman insanı canından bezdiren inatçı öksürüğün hangi hastalıklara işaret edebileceğini anlattı, önemli bilgiler verdi.

1. Astım
Kronik öksürük, astımın en belirgin semptomlarından biri. Hırıltılı solunum, nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi gibi semptomlara eşlik edebileceği gibi, tek başına da ortaya çıkabiliyor. Gıcık öksürük şeklinde gelişiyor. Genellikle kuru oluyor yani balgam içermiyor, geceleri artıyor ve kronik bir hal alıyor. Ayrıca alerjik astım da öksürük nedeni olabiliyor. Alerjik astımda öksürük sabaha doğru artıyor. Özellikle koşunca öksürük, göğüste sıkışma ve hışıltılı yakınmalar oluyor.


2. Gastroözofageal reflü
Gastroözofageal reflü de kronik öksürüğün en sık görülen nedenlerinden biri. Mide asit sıvısının mideden yemek borusuna doğru geri gelmesiyle oluşan tahriş sonucu öksürük ve göğüs yanması meydana geliyor. Kahve, baharatlı ve yağlı besinler tüketildiğinde artan, geceleri rahatsız edecek şekilde nöbetler halinde gelen ve 3 haftadan fazla süren öksürüğün altında yatan etken reflü olabiliyor.


3. KOAH
Kronik ilerleyici nefes darlığı ile karakterize bir hastalık olan KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) da, şiddetli ve kronik öksürüğün en ciddi sorumlularından. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Pelin Uysal KOAH hastalığında öksürüğün uzun süreli ve çoğu zaman balgamlı olduğuna dikkat çekerek, “Öksürüğe sıklıkla nefes darlığı ve tıkanma da eşlik ediyor” diyor.


4. Gizli kalp yetmezliği
Gizli kalp yetmezliğinde öksürük önemli bir bulgu olabiliyor. Ancak öksürük genellikle üst solunum yolları enfeksiyonu ya da bronşit gibi akciğer kaynaklı nedenlerden kaynaklandığı için yaşamsal öneme sahip bu hastalık atlanabiliyor. Öksürük genellikle yatınca ortaya çıkıyor, ayağa kalkınca veya oturunca hafifliyor. Öksürükle birlikte pembe renkli balgam da görülebiliyor.


5. Bronşit
Bronşit öksürük yapan bir başka önemli hastalıklardan. Kronik bronşit 2 yıldan fazla devam eden ve yılın 3 ayı kadar süren bir zamanda balgamlı öksürük yapıyor.


6. Tiroit bezi iltihabı
Öksürüğün işaret ettiği bir başka hastalık da, ender de görülse tiroit bezi iltihabı. Bu hastalıkta öksürük hırıltı bir özellikle sergiliyor. Astım atağındaki kuru öksürük gibi de olabiliyor ve tedavi sonrası geriliyor.


7. Bazı hipertansiyon ilaçları
Hipertansiyon, diyabetik nefropat ve kalp yetmezliği gibi hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan ACE inhibitörlerinin en sık yol açtığı yan etki, kuru öksürük oluyor. Tedaviye başladıktan birkaç saat sonra ortaya çıkabildiği gibi haftalar veya aylar sonra da gelişebiliyor. Bu durumda başka bir ilaç tedavisine geçiliyor.


8. Sigara
İçinde katran dahil pek çok kanserojen madde ve bağımlılık yapıcı nikotin içeren sigara öksürük reseptörlerini de olumsuz yönde etkiliyor. Öksürük sigara içen kişilerde özellikle sabahları koyu renkli balgamla birlikte oluyor. Öksürük genellikle kronik bir seyir alıyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Pelin Uysal, sigara içen hastaların bazen öksürüğü sigaraya bağladıkları için önemsemeyerek hekime başvurmadıklarını, bunun sonucunda da KOAH gibi önemli hastalıkların tanısının geciktiğini söylüyor.


9. Psikolojik öksürük
Erişkinlerin yüzde 9’unda, bilinen bir solunum sistemi hastalığı olmadığı halde kronik öksürük mevcut. Literatürde “alışkanlık” veya “tik” öksürüğü olarak tanımlanıyor. Hastalar herhangi bir fiziksel neden olmadığı halde sanki boğazlarına bir şey takılmış gibi hissedip öksürüyor. Bu hastalarda depresyon daha fazla oranda görülüyor.


10. Sinüzit
Kronik öksürük yakınmasının altında yatan nedenlerden biri de, sinüslerin iltihaplanması. Yapılan çalışmalar kronik öksürüğü olan her 3 hastadan birinde sinüzit olduğunu ortaya koyuyor. Bu hastalıkta öksürük genellikle kuru tipte ve geniz akıntısına bağlı oluyor.


11. Çeşitli akciğer hastalıkları
Zatürre başlangıcında öksürük kuru ve kesik kesik oluyor. İlerlediğinde kronik hal alan öksürüğe balgam ile göğüs ağrısı da eşlik ediyor. Kanlı balgam da gelebiliyor. Yaygın olmamakla birlikte öksürüğün nedenleri arasında yer alan tüberkülozda öksürükle beraber kanlı balgam sık görülüyor. Kronik öksürüğün altında yatan neden sarkoidoz nonastmatik eozinofilik bronşit gibi interstisyel akciğer hastalıkları olabiliyor. Ayrıca enfeksiyon sonrası bronş hassasiyeti nedeniyle devam eden ve çevresel ile mesleksel ajanlara bağlı etkenler (fırıncı astımı, kauçuk işinde çalışanlarda latex alerjisi gibi), kronik hastalarda yutmaya bağlı aspirasyon nedeniyle bronşektazi hastalığı gibi bronşitin ileri derece formlarında da öksürük sık görülüyor.


12. Akciğer ve gırtlak kanseri
Akciğer tümörleri de daha nadir olmakla birlikte, boyut ve yerleşim yerlerine göre öksürük yapabiliyor. Ağır sigara içicilerde yeni ortaya çıkmış öksürük ya da var olan öksürüğün karakterinde değişme (balgam eklenmesi, sık olması gibi) ve kanlı balgamlı öksürük olması halinde bu durum akciğer kanseri habercisi olabiliyor. İnatçı öksürüğe ses kısıklığı eşlik ediyorsa özellikle sigara içen kişilerde öksürük gırtlak kanserine de işaret edebiliyor.