Anadolu Sağlık Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Vedat Sözmen, en sık görülen uyku bozukluklarını anlattı.

Uyku bozuklukları, tıp dilinde parasomniler olarak da adlandırılırlar. Parasomniler genellikle çocukluk yaşlarında başlayan, erişkin yaşlarda kaybolan, nadiren erişkin yaşlarda da ortaya çıkabilen, uyku sırasında yapılan anormal hareketlerdir. En sık görülen parasomniler uyurgezerlik, gece korkuları veya uyku terörü, kabuslar, REM davranış bozukluğu, gece altını ıslatma ve diş gıcırdatmadır.

Uyurgezerlik:
Uyurgezerlik çocuk yürümeye başladıktan sonra her dönem olabilir, en sık 8-12 yaş arasında olur. Genellikle, gecenin ilk yarısında, uyku başlangıcından 1-2 saat sonra kalkıp dolaşmaya başlarlar. Bazı kişilerde yakınma her gece olur, bazılarında ise daha çok stresli günlerin ardından veya uykusuz kaldıklarında görülür. Hastalar uyanıkmış gibi davranırlar, bulundukları odadan hatta evden dışarı çıkabilirler. Ancak, sorulan soruları cevaplamazlar ve anlamsız hareketler yapabilirler. Eğer, uyandırılmazlarsa yataklarına geri döner, uyumaya devam ederler ve sabah hiç birşey hatırlamazlar. Olay rüyaların görüldüğü REM döneminde değil, derin yavaş uyku, yani uykunun en derin döneminde gerçekleşir.
Uyurgezerlik, eğer ileri yaşlarda da devam ederse tedavi mutlaka yapılmalıdır. Tedavide, öncelikle hastayı izlemek, gerekirse oda kapı ve pencerelerini kilitlemek ve oda içinde tehlike yaratabilecek eşyaları kaldırmak gereklidir. Örneğin, yazın Türkiye’nin bazı bölgelerinde gece evlerin damında uyunur, bu dönemlerde uyurgezerlik yakınması olan birçok çocuk damdan düşerek ciddi biçimde yaralanırlar. Ayrıca, yakınmanın ortaya çıkmasına neden olabilecek uykusuzluk, stres gibi faktörlere engel olunmalı, böyle zamanlarda gece mutlaka önlem alınmalıdır. İlaç tedavisi ise, önlemlerin yetersiz kalacağı ileri yaştaki hastalara uygulanır. Bu amaçla benzodiazepin grubu veya yavaş derin uykuyu kısaltan bazı antidepresanlar tercih edilir.

Gece Terörü veya Gece Korkuları:
Gece terörü uyurgezerlikle aynı yaş grubunda ve yine gecenin ilk yarısında yavaş derin uyku sırasında olur. Hastalar uyuduktan 1-2 saat sonra yataktan korkulu gözlerle kalkar ve bağırırlar. Nefes alıp vermeleri değişir ve nabız yükselir. Göz bebekleri büyür ve aşırı terlerler. 3-4 dakika kadar süren bu dönem kendiliğinden sona erer ve eğer uyandırılmazsa hasta sabah kalktığında hiç birşey hatırlamaz. Bu nedenle gece teröründe hastayı uyandırmamak daha doğrudur. Gece korkuları uyurgezerlikle birlikte olabilir ve aynı tedavi ilkeleri geçerlidir.

Kabuslar:
Kabuslar genellikle 3-6 yaş arasında, gece teröründen farklı olarak rüya dönemleri sabah karşı yoğunlaştığından, gecenin ikinci yarısında ortaya çıkar. Rüyalardan farklı olarak oldukça canlı ve ayrıntılı olan kabuslarda içerik her zaman korkuçtur ve kişiler saldırıya uğradıklarını, zor durumda olduklarını hissederler. Gece teröründen önemli bir farkı hastaların her şeyi ayrıntılı olarak hatırlamalarıdır. Bu nedenle, kabus gören çocuk uykudan uyandırılmalı ve korkusu geçinceye kadar teselli edilmelidir.

Çocukluk çağında kabuslar için ilaç tedavisi gerekmez, teselli edilmeleri, gereken durumlarda birlikte uyunması ve korkuya neden olan faktörlerin giderilmesi yeterlidir. Ancak, ileri yaşlarda ortaya çıkan kabuslarda psikiyatrik tedavi veya REM dönemini kısaltan ilaçlar kullanılabilir.

REM uykusu davranış bozukluğu:
REM uykusu davranış bozukluğu son zamanlarda tanımlanmış bir tablodur. Diğer parasomnilerin aksine 60-70 yaş arasında başlar. REM uykusu sırasında, normalde, kas gerginliği kaybolur ve bütün kaslar gevşer. Bu hastalıkta ise gevşeme yerine kaslar gerilir ve hasta gördüğü rüyanın etkisi ile tekme atma, yumruklama gibi hareketler yapar ve kendine veya eşine zarar verebilir. Hasta kendini yaralamazsa bu dönemleri hatırlamaz. Bu durum Parkinson Hastalığı ve Alzheimer gibi hastalıklarla çok sık birlikte görüldüğünden, REM davranış bozukluğu olan hastalar bu açıdan da takip edilmelilerdir. Tedavide ise benzodiazepin türü ilaçlar kullanılır ve genellikle iyi sonuç alınır.