Çocukların büyüme ve gelişmesinde en önemli minerallerden olan demir, kırmızı kan hücrelerinin akciğerlerden dokulara oksijenin taşınmasına, kasların oksijeni depolamasına ve kullanmasına yardım eder. Demir eksikliği tedavi edilmediği zaman hem çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişimi olumsuz etkilenir hem de kansızlığa (anemi) neden olabilir. Liv Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Emre Çenesiz anlattı.

Demir eksikliği anemisi nedir?

Demir eksikliğinde normalde demir içermesi gereken kırmızı kan hücreleri sayıca azalır. Kırmızı kan hücrelerinin esas görevi dokulara oksijen taşımak ve dolayısıyla enerji vermektir. Kan hücreleri azaldığında dokulara taşınan oksijen de azalacağından çocuk halsizleşir. Ancak tedavi edilmediği takdirde zihinsel fonksiyonları etkileyebilir. Demir eksikliği olanlarda mental ve motor (zihinsel ve hareket) gelişim skorları daha düşük olur, dikkat eksikliği daha sık görülür.

Demir eksikliği için risk yaratan durumlar

● Zamanından erken doğum
● Düşük doğum ağırlığı
● İlk 12 ayda inek sütü verilmesi
● Anne sütü ile beslenen bebeklerde 6’ncı aydan sonra demirden zengin ek gıda verilmemesi
● Anne sütü alamayan bebeklerde demirden zenginleştirilmiş mama kullanılmaması
● 1-5 yaş arası günde 750ml'den fazla inek/keçi sütü tüketimi
● Kronik hastalıklar
● Genç kızlarda adet kanaması

Demir eksikliği belirtileri nelerdir?

● Halsizlik, güçsüzlük
● Solukluk
● İştahsızlık
● Çabuk yorulma
● Huzursuzluk
● Dil üzerinde yaralar
● Üşüme
● Sık enfeksiyon
● Çarpıntı
● Davranış problemleri
● Okul başarısında azalma
● Buz, toprak, kil gibi besin değeri olmayan maddelerin tüketilmesi

Belirtilerin görülmesi halinde bir çocuk doktoru tarafından muayene edilmesi gereklidir. Basit bir kan tahlili ile tanı konabilir.

Tedavisi nasıl yapılıyor?

Demir eksikliğinin erken tanısı için düzenli aralıklarla kan sayımı yapılmalıdır. Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin 4-6’ncı ayda, zamanında doğmuş bebeklerin ise 6-9’uncu ayda tam kan sayımı yapılması gerekir. Doktorunuz gerekli görürse testin zaman içinde tekrarlanmasını önerebilir. Kansızlık saptanırsa demir tedavisi başlanmalıdır. Demir eksikliği anemisi tanısı konan çocuklara kilosuna uygun dozda demir içeren ilaçlar başlaması gerekir ve diyet düzenlenmelidir. Demir emiliminin daha iyi olması için ilaç aç karna alınmalı ve C vitamini bakımından zengin gıdalar bolca tüketilmelidir. 1 ay kırmızı kan hücrelerinin artırılması ve 2 ay da demir depolarının dolması için toplam 3 ay tedavi sürdürülmeli, tedavi bitiminde kan sayımı kontrolü yapılmalıdır. Demir tedavisine bağlı dişlerde lekelenme ve dışkıda renk değişikliği görülebilirse de bu durum geçicidir.