Polikistik Over Sendromu (Poc)

Doğurgan yaştaki kadınların %4–6’sında görülen ve nedeni bilinmeyen; yumurtlamanın olmadığı, androjen hormonlarının yükseldiği, kıllanma ve şişmanlıkla birlikte de görülebilen bilinmezler kategorisinde bir hastalıktır. Nedeni bilinemediği için tedavisi de tam olarak yapılamayan bu hastalığın uzun dönemdeki sonuçları da tam olarak kestirilemez.

Hastayı doktora getiren neden, uzun süreli adet düzensizliğidir. Adet, iki aydan daha uzun sürelik aralıklarla olabileceği gibi hiç olmayabilir de (amenore). Adet, bazen düzensiz ve aşırı kanama şeklinde de görülebilir. Androjen hormonu artışına bağlı kıllanma, akne, yağlı deri değişiklikleri olabilir. En sık rastlanan bulgu kıllanmadır. Alt çene, üst dudak, göğüs, göbek çevresi, uyluk iç yüzlerinde erkek tipi kıllanma görülebilir. Nadiren erkek tipi saç dökülmelerine de rastlanabilir.

İnfertilite (kısırlık) şikayeti ile başvuran kadınların %75 inde POC tespit edilmektedir. Tedavi sonucu gebelik oluştuğunda ise düşüklere, gebelikte diyabet (şeker) ve tansiyon yükselmesine (hipertansiyon) sık rastlanır.

Obezite hastalarının 30’unda POC tespit edilmiştir. POC’da artmış androjen hormonu obeziteye neden olur. Bazen hiç şikâyeti olmayan kadınların rutin kontrollerinde POC tanısı konabilir. Hiç belirti ve şikâyeti olmayan hastalar, %20 oranındadır.

POC’ un nedeni, tam olarak bilinmemektedir. Genetik ve çevresel faktörlerin birlikte bu hastalığa neden olduğu görüşü kabul ediliyor. Genellikle ailevi görülmesine rağmen kesin kalıtım şekli bilinemiyor.

Testesteron hormonu, overlerden (yumurtalık) en fazla salgılanan androjendir. POC’lu kadınlarda serbest testesteron seviyeleri genellikle artmıştır. Ultrasonografide overlerin hacminin arttığı ve çok sayıda küçük fellikül (kistçikler) bulguları görülebilir. Ancak POC’un tanısı için ultrason bulgusu şart değildir. POC’un dışında pek çok hastalıkta da benzer klinik belirtiler olabileceği için ayırıcı tanının konulması gerekir.

Gelişmiş ülkelerde şişmanlık sıklığı giderek artmaktadır. Yeme alışkanlıkları ve yaşam tarzı, bunun başlıca sebeplerindendir. POC’lu kadınların da %30’unda şişmanlık görülüyor.

POC’lu kadınlarda kilo kaybı, önemli derecede fayda sağlar. Fazla kilonun yanında aşırı zayıflık da üreme sistemini olumsuz etkiler. Aşırı zayıflıkta da adet düzeni bozulur.

Son yıllarda yüksek insilün değerlerinin de POC ile ilişkili olabileceği savunulmaktadır.

POC tedavisinde hastanın kısırlık probleminin olup olmadığı, ana yönlendirici faktördür.

POC’da kilo kaybı önemldir. En azından mevcut kilonun %10 kadarı verilmelidir. Kilo verimi, yumurtlamaya (ovulasyon) olumlu tesir yapar. Egzersiz de hastalığa olumlu katkıda bulunur. Yüksek lif içeriği olan az yağlı yiyecekler önerilir. Stresten uzak durmak, alkol ve sigara kullanımını kesmek de önemlidir.

Tedavide çeşitli hormon preperatları ve sıklıkla oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları) kullanılır. POC tedavisi, genellikle hastaya göre şekillendirilir.

Op. Dr. Yurdanur Aktan
Levent Cerrahi ve Tanı Merkezi
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
www.leventcerrahi.com