Kadınların puberte (ergenlik) , menstrüasyon, hamilelik, emzirme ve menopoz gibi farklı dönemlerinde seks hormonlarında oluşan seviye değişimlerine bağlı olarak ağız ve diş sağlıkları etkilenir. Bu özel dönemlerde ağız ve diş sağlığı özel ilgi ister. Ayrıca kadınlar temporamandibuler eklem (çene eklemi) ve myofacial (kassal yüz ağrıları) gibi ağrılara, yeme bozukluklarına, Sjorgen Sendromuna (kuru ağız) daha eğilimlidir.


ERGENLİK :

Ergenlik döneminde hormonal değişiklikler (özellikle adet kanamaları döneminde) dişetlerinde şişmelere sebep olabilir. Herpes virüsünün sebep olduğu lezyonlar (aft gibi) ve ülserler oluşabilir. Ekşi, asitli gıdalar da dişetlerinde hassasiyet yapabilir. Bu yaş dönemindekiler dişlerine yeterli özeni göstermekte pek başarılı olamazlar. Çürüklerin ve basit dişeti iltihaplarının çok sık görüldüğü bir dönemdir.


DOĞUM KONTROL HAPLARI :

Doğum kontrol hapları içerdikleri hormonlar ( progesteron ve östrojen) sebebiyle hamileliğe benzer etkiler (dişetlerinde şişme, kızarıklık, kolay kanama) görülmesine neden olur.
Bazı antibiyotikler doğum kontrol haplarıyla birlikte kullanıldığında etkilerinde azalma olur. Bu hapları kullanan kadınların alveolit (diş çekimi sonrası oluşan iltihabi durum) olma ihtimalleri üç misli fazladır. Bu yüzden özellikle uzun diş tedavilerinizden önce kullandığınız doğum kontrol hapını hekiminize bildiriniz.


HAMİLELİK :

Hamile kadınlar hormon (östrojen ve progesteron) seviyelerindeki ani artış sebebiyle dişeti iltihaplarına eğilimlidir. Eğer dişetlerindeki besin artıkları (plak) tam olarak temizlenemezse kolayca gingivitis (kırmızı, şişkin, kanamalı dişetleri) oluşabilir. Ciddi dişeti rahatsızlıkları olan hamile kadınlarda ise erken doğum ve düşük doğum riski vardır.

Hamilelerde oluşan iyi huylu dişeti tümörleri ise hamileliğin bitmesinden kısa bir süre sonra yok olur.

Bulantıları olan ve sık sık kusan hamilelerde ağız içindeki asidik ortam dişlerde aşınma ve hassasiyetlere sebep olduğu gibi çürüklere de neden olabilir. Bunu engellemek için ağız gargaraları veya en azından ağzın sık sık su ile çalkalanması önerilir.

İyi beslenme özellikle bol bol C ve B12 vitaminlerinin alınması ağız ortamının güçlü ve sağlıklı olmasını sağlar. Daha sık yapılan diş taşı temizlikleri ise bu dönemde hem dişeti iltihabının oluşmasını engeller hem de dişeti tümörleri ve çürüğün meydana gelme ihtimalini azaltır.

Hamileler için 4–6 aylar arası tedavi için en uygun zamandır. Ağrı yapan, rahatsızlık veren bir problem varsa anne adayı jinekolog ve diş hekimi birlikte tedaviyi programlayarak ağrının ortadan kalkması sağlanmalıdır. Ancak acil olmayan tedavilerin hamileyken yapılması pek tercih edilmez.
Hamilelikte ağız diş sağlığıyla ilgili geniş bilgileri bir sonraki yazımda bulabilirsiniz.


MENAPOZ :

Menopoz sırasında kadınlarda hormonal ve psikolojik değişiklikler olabilmektedir. Doğal olarak bu etkileşimden ağız dokuları ve dişler de paylarını almaktadır. Menopoz esnasında kadınlık hormonu "östrojen" seviyesinde ciddi değişiklikler olur ve "östrojen" seviyesi en az düzeye iner.
"Östrojen" aynı zamanda kalsiyumun emilmesi için gerekli olan bir maddedir. Noksanlığı kemikteki kalsiyum seviyesinin düşmesine neden olur dolayısıyla kemik erimelerine ve "osteoporoz”a yol açar. Kemik erimesi vücuttaki tüm kemiklerde görülmektedir. Dişi çevreleyen kemik dokusunda oluşan erime bazen dişlerin destek dokularını yitirmelerine ve sonuçta dişlerin sallanarak kaybedilmesi ile sonuçlanabilmektedir. Menopoz döneminde kadınların yüksek oranda kalsiyuma ihtiyaçları vardır (1200 mg/gün). Günlük diyet ile bu miktarda kalsiyum alımı mümkün değildir. Bu nedenle hekim tarafından kalsiyum preparatları ile kalsiyum emiliminin arttırılması için D vitamini önerilmektedir. Menopoz nedeni ile değişen kalsiyum dengesini tekrar kurabilmek için aynı zamanda hormon terapisi de uygulanmalıdır.

Menapoz döneminde ağız ortamında oluşabilecek değişiklikler:
Menopoz sırasında kadınların ağız ortamlarında çok değişik belirtiler gözlemek mümkündür. Bu belirtilerin tümü aynı anda bir kişide görülebildiği gibi biri ya da birkaçı birlikte de görülebilmektedir.

1-Ağız kuruluğu
2-Ağızda ağrı ve yanma hissi
3-Diş fırçalamadan sonra ağızda yanma ve tat alma duyusunda değişiklik
4-Çene kemiğinde erime
Menopoz döneminde geleneksel diş tedavilerinde özellikle dikkat edilmesi gereken bir durum yoktur. Ancak implant uygulamalarında implantın kemik ile osteointegrasyonunun sağlanabilmesi için kemik yapımının normal olması gereklidir.


DİĞER FAKTÖRLER :

Diyet hapları, yeme bozuklukları, bazı ilaçlar ve sigara da kadınların ağız diş sağlığını negatif yönde etkileyen faktörlerdir. Bunlardan mutlaka hekiminizi haberdar ediniz.

Dr. Kambiz Mohseni
Bağdat Cad. Veli Güneysu Apt. No: 491/4
Suadiye/İstanbul
Tel: 0 216 445 90 93