Batik, bir kumaş boyama yöntemidir. Kumaşın üstünde desen çizilmiş bazı yerler, boya emmesi için balmumu ile kaplanır. Bu yöntem çoğunlukla pamuklu kumaş üstüne mavi, kahverengi ve kırmızıdan oluşan geleneksel renklerle uygulanır. İlk balmumu deseni, eritildikten sonra kumaşa yeniden boya verilmeden önce başka bir desen uygulanır ve böylece boyama işleminin bir kaç kez yinelenmesiyle birbirine karışmış renklerden oluşan çok renkli bir sonuç elde edilir. Ne zaman ortaya çıktığı bilinmeyen batik tekniği Güneydoğu Asya'da bazı yerel farklılıklarla yaygın olarak uygulanmış olsa gerekir. Örneğin Selebes Adası'nda balmumu kumaşa bambu kamışlarıyla sürülürdü. 18. yy. ortalarına gelindiğinde Cav'da çok daha ayrıntılı desenler elde edilmesini sağlayan kulplu ve dar ağızlı küçük bakır eritme kabı (Batik cezvesi) kullanılmaya başlandı.

Bir başka Cava yeniliği ise 19. yy’da geliştirilen ahşap uygulama balmumu kalıbıdır. Hollandalılar hem kumaşı hem bu tekniği Avrupa'ya getirdiler. Günümüzde Cava desenleri elde etmek için balmumu uygulamada kullanılan makineler aynen elde yapılan uygulamada kullanılan makineler aynen elde yapılan uygulamalardaki balmumu çatlaklarından sızan boya lekeleri gibi etki vermektedir.

KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER

• Balmumu
• Parafin
• Kasnak
• Batik cezvesi
• Kumaş
• Kumaş boyaları
• Fırçalar
• Raptiye
• Eldiven
• Kalem
• Kumaştan mumu almak için gazete veya hamur kağıt
• Gaz veya benzin

YAPILIŞI

Kumaş yıkanıp ütülendikten sonra kasnağa gerilir. Belmar usulü ısıtılan balmumu ve parafin desen üzerinden batik cezvesi ile kontör halinde çekilir. Kontör halinde çekilen balmumu donduktan sonra desenin içi istenilen renkte boyanır. Boyama işlemi bittikten sonra kumaşın tamamı balmumu ve parafinle kaplanır.

Donan balmumu sonucu kumaş elle çeşitli şekillerde kırılarak önceden hazırlanmış boyalı suya bastırılır. Bu işlemler sonucu kumaşın üzerinden mum gazete veya samanlı kağıt ile ütü yardımıyla alınır. Kumaş gazlı ve benzinli suda yıkanarak kullanılır hale getirilir.

BATİK TEKNİĞİ

Kumaş yıkanıp ütülendikten sonra üzerine desen çizilerek kasnağa gerilir. Bir kap içerisinde belmar usulü ısıtılan balmumu ve parafin (2 ölçü balmumu - 1 ölçü parafin) batik cezvesi yardımı ile desen üzerinde kontör halinde çekilir. Balmumunun uygulandığı alanın arkasının (şeffaf) görünür hale geçmesi gerekir. Bu balmumunun ideal sıcaklıkta olduğunu gösterir. Kontör işlemi bittikten sonra balmumu soğuyup katı hale geçmesinden sonra boyama işlemine başlanır.

Desenin içi istenilen renkte fırça yardımıyla kumaş boyaları ile boyanır. Boya işleminin kuruma süresi 24 saattir. Kuruma işlemi bittikten sonra yine belmar usulü ısıtılan mum ve parafin (1 ölçü balmumu - 2 ölçü parafin) fırça yardımı ile kumaşın tamamı kapatılacak şekilde sürülür. Balmumu uygulandığı alanın şeffaf olması gerekir. Bu balmumunun ideal sıcaklıkta olduğunu gösterir. Bu işlemde bekleme süresi 4 saattir.

Balmumu soğuyup katı hale geldikten sonra el yardımı ile çeşitli şekillerde kırılarak önceden hazırlanmış boyalı suya batırılır. Kumaşın kuruma süresi işlem sonucunda 24 saattir. Kuruma işlemi bittikten sonra kumaş üzerindeki mum gazete ve samanlı kâğıt kullanılarak ütü yardımı ile alınır.

Burada dikkat edilecek husus kullanılan gazetelerin mümkün olduğunca eski olması gerekir. Çünkü yeni gazetelerdeki mürekkep kumaş üzerine geçebilir. Ütüleme işlemi bittikten sonra kumaş gazlı su içerisinde beş dakika bekletilir. Sudan çıkartılan kumaş sıkılmadan gölge bir yerde kurutulur.