En basit aktivitelerin bile önüne geçen bu problemlerin başında vertigo geliyor. Denge problemlerinden baş dönmesine kadar günlük hayatta ciddi sorunlara yol açan vertigoyu Avrasya Hastanesi’nden K.B.B Uzmanı Op. Dr. Ferhat Oğuz sizler için anlattı.

Vertigo nedir?

Vertigo; Latince “dönmek” fiilinden gelir ve denge sisteminde yaşanan sorun nedeniyle meydana gelen baş dönmesi olarak adlandırılır. Vertigo, etraftaki cisimlerin hareket ettiği ve dünyanın döndüğü hissinin oluşmasına sebep olan bir rahatsızlıktır. Vertigoyu hastalar her şeyin kendi çevresinde ya da kendisinin etrafındakilerin çevresinde dönmesi olarak ifade ederler. Eğer dönme değil de sadece sersemlik varsa bunu vertigo olarak değil dizziness yani sersemlik olarak tanımlamak daha doğru olacaktır.

Vertigo, kişinin günlük aktivitesini kabusa çevirebilir, hastayı yatağa düşürüp gözlerini dahi açamamasına neden olan ağrılar yaşamasına neden olabilir. Ya da zaman zaman bir kayma hissine ve bir göz kararmasına neden olabilir. Kişi sarhoşluk hissi duyabilir ve bayılacakmış hissine kapılabilir. Bu duygular kişide çaresizliğe, uzun vadede korku ve depresyona neden olmaktadır. Bu durumda doktora başvurulması önemlidir.

En bilinen belirtisi baş dönmesi

Türkiye’de yaklaşık 25 milyon kişinin muzdarip olduğu vertigo, gösterdiği birçok belirtiyle günlük hayatı olumsuz etkileyebiliyor. En bilinen belirtisi baş dönmesi olan vertigonun diğer şikayetleri ise şu şekilde;

• Şiddetli ataklar,
• Denge sağlamada zorluk çekme,
• Baş dönmesi sırasında görülen mide bulantısı ve kusma,
• Şiddetli kulak çınlaması,
• Kulakta oluşan dolgunluk hissi,
• İşitme kaybı,
• Görme bozukluğu,
• Kuvvet kaybı ve halsizlik

Vertigoya neden olan hastalıklar nelerdir?

Vertigo oluşma kaynağına göre “periferal ve santral” olarak ikiye ayrılır.

• Periferal vertigo

Periferal vertigonun nedeni iç kulak ya da vestibüler organlarda meydana gelen bozukluklar olarak gösterilebilir. İç kulak nedenli vertigonun sebepleri;

− Benin Paroksismal Pozisyonel Vertigo,
− Meniere hastalığı,
− Vestibuler Nörit,
− Kulakta perilenf fistülü dür.

Vestibüler sinirden kaynaklanan nedenler;

− Menenjit,
− Sifiliz,
− Kabakulak,
− Tümör dür.

• Santral vertigo

Santral vertigo beyinde bulunan denge merkezindeki sorunlardan kaynaklanmaktadır. Konuşma bozuklukları, çift görme, yutma zorluğu gibi bulgular görülmektedir. Bu vertigo türünde denge bozukluğu sık sık görülmektedir. Santral vertigonun en sık görülen nedenleri migrene bağlı vertigo, multiple skleroz (MS), iç kulak hastalığı ve beyin damar hastalıklarıdır.

Vertigo tanısı nasıl konur?

Denge sistemimiz birkaç farklı sistem tarafından denetlendiği ve kontrol edildiği için ayrıntılı bir muayene yapılması gerekir. Kişi önce KBB ve nöroloji uzmanları tarafından muayene edilmelidir. Gerektiği takdirde göz, dahiliye ve fizik tedavi uzmanları tarafından da muayene desteklenmelidir.

Rahatsızlığa teşhisinde izlenecek yöntemler çeşitlilik gösterebilmektedir. Baş dönmesinin tarifi, göz kararması ya da hareket hissinin nasıl olduğu ve ne kadar sürdüğü, işitme kaybı ve mide bulantısının olup olmadığı sorulacak sorular arasındadır. Hangi durumların baş dönmesine zemin hazırladığı da sorulacak sorular arasında yer almaktadır.

İç kulak hem işitme hem de dengeyle ilgili olduğu için dengedeki en ufak bir sorun, işitmeyi de olumsuz yönde etkileyebilir. İşitmedeki en ufak bir rahatsızlıkta denge problemine neden olabilir. Bu nedenle işitme testi talep edilebilir.

Eğer nörolojik tedavide anormallik görülürse sinir sisteminde bir sorun olabileceği kanısına varılır ve EEG, bilgisayarlı tomografi ya da MR çekilir. Kalp-damar sorunu olduğu düşünülüyorsa EKG ve ekokardiyografi yapılır.

Vertigo neden ortaya çıkar?

Vertigonun ortaya çıkmasında birçok sebep rol oynar. İç kulak kaynaklı nedenler; üst solunum yolu enfeksiyonunun iç kulak tutulumu, iç kulakta bulunan tozcukların fizyolojilerinin bozulması, endolenf denilen iç kulak sıvısının artması, orta kulak iltihaplarının iç kulağı etkilemesi, iç kulak tümörleridir.

Bunun dışında; epilepsi, menenjit, migren, beyin tümörleri, kafa travmaları ve psikolojik hastalıklar vertigonun nedenleri olabilir.

Vertigo her yaş grubunda görülebilir

Vertigo bir hastalık değil başka hastalıkların bir belirtisi olduğu için herhangi bir yaşta görülebilir. Bu anlamda belli bir yaş aralığı verilemese de en fazla 20-60 yaş arası görüldüğünü söyleyebiliriz. Erkek-kadın hastalarda görülme sıklığına bakıldığında ise kadınlarda daha sık rastlandığı tespit edilmiştir.

Vertigonun tedavisi var mı?

Vertigoyu kontrol altına almak için çeşitli yöntemlere başvurulmaktadır. İlaç tedavisi ve egzersizlerle vertigo kontrol altına alınmaya çalışılır. Tedavide asıl amaç vertigonun işaret ettiği hastalığı bulup bu hastalığı kontrol altına almaktır. Doktor çeşitli testler yaptıktan sonra hastaya vertigo teşhisi koyduysa bunun arkasındaki hastalığı araştırır ve nedene yönelik bir tedavi yöntemi uygular. Genelde sebebi bulunamadığı için genel bir tedavi uygulanır. Bu tedavi şu şekildedir;

− Tetikleyici faktörlerin ortadan kaldırılması (Alkol, sigara, stres, kafein, tuz)
− Tetikleyici pozisyonun ortadan kaldırılması,
− İlaç tedavisi,
− Cerrahi müdahale.

Vertigo hastalığını önlemek mümkün mü?

Vertigo oluşumunu engelleyecek öneriler;

• Stresten uzak durun. Stres vertigo oluşumunu tetikleyen en önemli faktörlerin başında yer almaktadır. Bu nedenle olabildiğince kendinize özel zamanlar yaratın ve stresi hayatınızdan uzak tutun.
• Bağışıklık sisteminizi güçlendirin. Sağlıklı beslenmek oldukça önemli. Dondurulmuş ve hazır gıdalardan uzak durun. Yumurtada mineral ve omega3 bulunmaktadır. Bu nedenle bir rahatsızlığınız yoksa sabah kahvaltısında yumurta yiyin. Süt içmek ve protein ağırlıklı gıdalar tüketmek de bağışıklık sisteminizi destekler ve sizi zinde tutar.
• Güneşlenin. Sağlıklı ve zinde bir vücut için D vitamini büyük önem taşıyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar güneşten yararlanın.
• Bol sıvı tüketin. Su tuz dengesinin korunması için bol bol su içilmelidir. Çay, kahve gibi içeceklerden uzak durulması gerekmektedir. Bu tarz içecekler iç kulakta sıvı artışına neden olabilmektedir.
• Ani hareketler yapmaktan kaçının. Ani hareketler kulak kristallerinin yerinden oynamasına neden olabilmektedir.
• Sakin sporlar tercih edilmeli. Spor hayatımızda önem arz ediyor. Sağlıklı yaşam için spor önemli bir yere sahip. Ağır hareketlerden uzak durarak daha hafif hareketlerle spor yapılması vertigoyu olumlu yönde etkilemektedir.