Kadınlar neden ve ne şekilde regl olurlar?

Her ay adetin birinci gününden başlayarak yumurtalıklardan östrojen hormonu giderek artan oranda salgılanmaya başlar. Bu hormon rahmin iç yüzeyini örten endometrium adı verilen yüzeyin kalınlaşmasına neden olur. Ortalama 28 gün olan adet döneminin ortalarına yakın bir günde yumurtalıktan yumurtlama gerçekleştikten sonra yumurtalıklar progesteron denilen ikinci bir hormonu da salgılamaya başlarlar. Bu hormonun etkisi ile endometrium denilen rahmin iç yüzeyi daha da kalınlaşır ve gebeliğe hazır hale gelir. Eğer o ay gebelik gerçekleşmez ise bu iki hormonun düzeyi adet dönemi sonun doğru hızla düşmeye başlar. Kalınlaşmış bu endometrium dokusu da onu destekleyecek bu hormonların düzeyi düştüğü için artk rahmin içinde tutunamaz ve 28. gün civarında kanama şeklinde dışarıya atılır.

Şiddetli adet sancısı çeken kadınlar ne zamandan jinekolojik değerlendirme yoluna gitmeli?

Türkiye’de 1996’da yapılmış bir çalışmaya göre ergenlik ve genç erişkinlik dönemindeki kızların % 25’i dismenöre denilen ağrılı adet yüzünden en az bir kere okula gidememişlerdir. Amerika’da 1996’da yapılan bir çalışmada 17-19 yaş grubundaki kadın üniversite öğrencilerinin %13’ü adetlerinin yarısından çoğunda katlanılmaz sancıları olduğunu ve %42’si adet sancılarının günlük yaşam aktivitelerini en az bir kez yapılamayacak şekilde etkilediğini bildirmişlerdir. Yine ABD’de 1981’de yapılan bir araştırmada genç erişkinlerin %60’ı çeşitli seviyelerde adet sancısı tarif ederken % 14’ü bu sancılar nedeniyle neredeyse düzenli olarak okul günü kaçırdıklarını bildirmişlerdir. Ergen kızların bir çoğu adet görmeye başlamalrını takip eden ilk 3 yıl içinde dismenöre’den yakınırlar. Buna primer dismenöre denir. Dismenöre daha sonra ortaya çıkarsa veya ergenliği izleyen ilk birkaç yıldan sonra azalmayıp aynı şiddetle 20’li yaşlarada da devam ederse, bunun arkasında endometriosis gibi diğer patolojiler aranmalıdır. Yani adet sancıları yirmili yaşlara dek ve sonrasında devam ederse veya ergenlik sırasında günlük yaşam aktivitelerini etkileyecek düzeyde sancılar olursa jinekolojik değerlendirme ve tedavi gereklidir. Laparoskopik cerrahi ile basit bir şekilde endometriosis varlığı teşhis edilebilir. Primer dismenörenin nedeni prostaglandin denilen maddelerin rahimin iç yüzeyinden salgılanması ve bunların rahimin kasılmalarına neden olmasıdır. Bazı kadınlarda bunun daha şiddetli seyretmesi bu prostaglandinlerin o kadınların rahimlerinde daha fazla üretilip salınmasından kaynaklanır.

Yurt dışında bu sorun karşısında nasıl bir tedavi uygulanıyor?

Primer dismenöre’nin tedavisinde bu rahimdeki bu prostaglandin üretimini azaltan ilaçlar kullanılır. Bunlar başlıca iki gruptur. Birinci grupta yer alanlar non-steroidal antiinflamatuvar ilaçlar yer alır. Bunlar bir çesit ağrı kesicidir. İkinci grupta ise doğum kontrol hapları vardır. Bu iki gruptaki ilaçlar sadece adet sancısını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda adet kanamasının miktarı ve süresini de kısaltmak gibi faydalara da sahiplerdir. Dismenöre şikayeti olan kadınların yaklaşık % 80’i bu tedavilerin kendisinden ya da birleşik kullanımından çok büyük fayda görürler. Yurt dışında da bu iki temel ilaç grubu tedavide kullanılıyor.

Kişinin regl sancısının çocuk yapıldıktan sonra geçeceği söylenir. Bu doğru bir yaklaşım mı?

Bu doğru ve bilimsel olarak da kanıtlanmış bir gözlemdir. 1990’da İngiltere’de British Journal of Obstetrics and Gynecology’de yayınlanan bir çalışmada dismenörenin doğum yapmış kadınlarda gerilediğini göstermiştir.

Her ay şiddetli sancı çeken kadının düzenli olarak ağrı kesici alması, ileryie yönelik bir sakınca yaratır mı?

Yukarda sözü edilen gruptaki ağrı kesicileri adetin sadece ilk iki gününde ve yemeklerden sonra alınmasında ne kısa ne uzun dönemde hiçbir sakınca yoktur. Doğum kontrol hapları da güvenle alınabilir. Bunların zararları bir yana bir çok faydası mevcuttur. Bu hapları en az 5 yıl süreyle kullanmanın ilerde hem yumurtalık hem de rahim kanseri riskini azalttığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Kişi regl olmak istemiyorsa bunun sağlıklı yolları var mıdır?

Evet vardır. Bir kadının mutlaka yılda 12 kere adet görmesi gerekmez. Çeşitli jinekolojik ilaç kullanımı yöntemleriyle bir bayanın yılda 4-6 adet görmesi mümkündür ve hatta şiddetli adet sancısı ve adet kanaması olanlarda bu yola tedavi şekli olarak gidilebilir.