Günümüzde en sık görülen sağlık sorunlarından obeziteye de neden olan aşırı yeme bozukluğu, sık sık ve büyük porsiyonlarla beslenme şeklinde açıklanıyor. Vücudun acıktığı, yenilen şeylerin sindirilmesini beklemeden tekrar yeme isteğinin duyduğu bu rahatsızlığa neden olan duygu durumu ise fiziksel ihtiyaçların karşılanmasına rağmen ortaya çıkan duygusal açlık olarak tanımlanıyor. Duygusal açlığı psikolojik açıdan yaşanılan veya hissedilen eksikliklerin yerini yemekle doldurma isteği olarak özetleyen DoktorTakvimi.com uzmanlarından Uzm. Dyt. Ece Özbekkangay, “Normal yemek düzeninizi sağlıyor olmanıza rağmen ve yedikten hemen sonra bile kendinizi aç hissediyorsanız psikolojik bir probleme dayalı yeme bozukluğunuz olabilir” diyor.

Duygusal açlık dürtüsel bir durumdur

Uzm. Dyt. Özbekkangay, duygusal açlık ve fiziksel açlık arasındaki farkı anlayabilmek ve duygusal açlığımızı bastırabilmek için yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor: “Fiziksel açlık, son öğününüzden aşağı yukarı 3-4 saat sonra hissettiğiniz, aşamalı gelişen acıkma halidir. Duygusal açlık hissi ise ani gelişen ve hemen doyurulması, tatmin edilmesi gereken dürtüsel bir durumdur. Kişi fiziksel açlığını gidermek için bekleyebilir, bu açlık giderildiğinde yemeyi bırakabilir. Ancak duygusal açlıkta kişi tok olsa bile yemeye devam edebilir. Bu noktada ‘açlık ölçeği’ kullanılabilir. Açlık ölçeği siz öğünü bitirdikten sonra, tokluk hissi yavaş yavaş gelirken, duygularınızı değerlendirmek için kullanılan bir ölçektir. Eğer o ölçeğe göre yemek sonlandıktan sonra fiziksel doygunluk hissediyorsanız durup duygularınızı kontrol etmeniz gerekir. Bu sayede fazla yeme engellenirken duygusal yeme sonrasında yaşanan suçluluk, pişmanlık ve utanç gibi duyguların yaşanması da önlenebilir.”

Yeme farkındalığı eğitimleri duygusal açlıkla baş etmeye yardımcı oluyor

Günümüzde duygusal açlıkla başa çıkmak için Yeme Farkındalığı (Mindfullness Training) eğitimleri kullanılıyor. Yeme farkındalığı ile kişi yeme davranışının nasıl ve neden oluştuğunu, fiziksel açlık ve tokluk sinyallerini içselleştirip duygu ve düşünceleri farkında olmayı, o anda tüketilecek besine odaklanarak yemeyi öğretiyor. Bu öğreti sayesinde kişinin yemeyle ilgili alışkanlık haline gelmiş davranışların kalıcı olarak değiştirilmesinin sağlanabildiğine dikkat çeken Uzm. Dyt. Özbekkangay, aynı zamanda yeme eyleminin; stres, sıkıntı, depresyon gibi olumsuz duygulardan kaçışla olan ilgisinin azaltılarak kişinin duygularını kabul etmesinin sağlandığını belirtiyor.

2019’da yapılan başka bir çalışmaya göre yeme farkındalığının artırılması; kişilerin bedenleri hakkında farkındalık kazanmalarına, açlık ve tokluklara daha fazla uyum sağlamalarına, öz-duyarlılık kazanma, yeme isteklerini azaltma, problemli yeme ile ilişkili faktörleri azaltma gibi konularda başarılı olmalarına ve özellikle ödül odaklı yemenin azalmasına yardımcı olabiliyor. Ödül odaklı yapılan beslenme yaklaşımlarının kişileri olumsuz etkilediğini ve yaptıkları sağlıklı beslenme programını zorunluluk olarak görmelerine neden olduğunun altını çizen DoktorTakvimi.com uzmanlarından Uzm. Dyt. Ece Özbekkangay, duygusal açlığı anlayabilmek ve engelleyebilmek için takip edilmesi gereken adımları şöyle sıralıyor:

1. Günlük tutun.
2. Fiziksel açlık varken market alışverişine çıkmayın, paketli gıda alımına yönelmeyin.
3. Süreç içinde yaptığınız yanlışlar yerine nasıl doğruya çevirebileceğinize bakın.
4. Kaçamak yapacaksanız bile daha sağlıklı olanını seçmeye çalışın.
5. Meditasyon yapın.
6. Açlığınızı değerlendirin.
7. Stresle başa çıkabileceğiniz yeni hobiler geliştirin.
8. Aktivite ekleyin.