İRAN;

İstanbul Katmandu yolculuğuna çıkmak çok kolay. Tek yapmanız gereken bir adet Ağrı otobüs bileti almak ve ihtiyacınız olacak az sayıda malzemeleri koyacağınız bir sırt çantası hazırlamak. Başka herhangi bir ön hazırlık yapmaya hiç gerek yok. Elinizdeki rehber kitap size nerede ne yapmanız, ne yemeniz yada nelere dikkat etmeniz gerektiği gibi ihtiyacınız olan her türlü bilgiyi verecek, aklınıza gelebilecek her türlü sorunun cevabını içerecek. Hem Katmandu’ya varana kadar geçeceğiniz 5 ülke için 5 ayrı kitap almanıza da gerek yok. Lonely Planet bu popüler gezgin rotası için ayrı bir kitap hazırlamış. ( www.lonelyplanet.com )

Ticaretin çok yapıldığı, geçişlerin kısıtlanmadığı ve sınır kapılarına yakın büyük yerleşim yerlerinin olduğu komşu ülkelerde, iki ülkenin kültür ve değerleri ne kadar farklı olursa olsun sınıra yaklaştıkça etkisini arttıran bir kültür uyumu görülür. Örneğin Gürbulak sınır kapısından önceki son büyük yerleşim yeri olan Doğubeyazıt ile İran’daki ilk yerleşim yeri Maku arasında hemen hemen hiçbir fark yoktur. İki tarafta da hem Türkçe hem de Farsça konuşulur. İnsanların yaşam şekilleri, binaların mimarisinden restoranlardaki yemeklere kadar büyük benzerlik gösterir.

İran’da Tahran’a kadar rahatlıkla Türkçe konuşarak anlaşmak mümkün. Ancak daha sonra Türkçe bilenleri mumla arayacaksınız. Ülkede okul çağındaki gençler dahil İngilizce bilenlerin sayısı yok denecek kadar az. 5 ülkeden oluşan bu uzun yolculuğun sadece İran’ın Pakistan tarafındaki yarısını geçerken ki bölümünde, anlaşma problemi çekiliyor. Geri kalan tüm yolculukta İngilizce ile anlaşmak her zaman mümkün.

İran’a Gürbulak sınır kapısından girdikten sonra ilk durağınız Tebriz olacak. Arada bazı kasabalar olsa da konaklama imkanları fazla olmadığı için Tebriz’den önce bir mola vermeye gerek yok. Tebriz İran’ı tanımak ve alışmak için bence ideal bir şehir. Türkçe – Azerice konuşarak anlaşmak mümkün. Her ne kadar yasak olsa da halkın tamamına yakını çatılarına koydukları uydu antenleri ile Türk televizyon kanallarını seyrediyorlar. Bu yüzden Türkçe’yi çok rahatlıkla anlayabiliyorlar.
İran’da alışmakta çok zorlanacağınız bir konu trafik konusu olacak. Tüm dünyada Avrupa’daki trafik düzenini ve disiplinini gördükten sonra ülkemizdeki trafiği keşmekeş olarak adlandıranlara birde İran’a gitmelerini öneriyorum. Değil araba kullanmak, trafikte yaya olmak bile çok zor. Otobüslerde kadınlar arka tarafta erkekler ön tarafta seyahat ediyorlar. Pakistan da ise tam tersi. Erkekler arkada, kadınlar önde. Yanınızdaki bayan resmi nikahlı eşiniz olsa bile otobüste yan yana oturmanız yasak.

İran – Türkiye sınırındaki bu durumun tam tersi ile Pakistan – İran sınırında karşılaşacaksınız. İki tarafta da sınırdan önce kilometrelerce çöl vardır. Yakınlarda yerleşim yeri yoktur. Bir çizginin ayırdığı iki farklı toplumun yaşam şekli, kültür, örf ve adetleri arasında uçurumlar kadar fark vardır. İşte gerçek Asya ile İran’dan çıktığınızda karşılaşırsınız.

emre.ayan@aksam.com.tr