Özellikle halk arasında göz tembelliği olarak bilinen ambliyopinin erken teşhis ve tedavi edilmesi mümkün. 7-8 yaşlarından sonra tespit edildiğinde tedavisi mümkün olmayan göz tembelliği için, gerek doğum hemşiresinin gerekse çocuk doktorunun gözlemleri çok önemli. Erken teşhis ve tedavi için çocukların 4 yaşına kadar mutlaka bir göz hekiminin kontrolünden geçmesi gerekiyor.

Çocuklarımızı sağlıklı yetiştirmek, mutlu bir hayat ve kariyer sürdürmelerini sağlamak açısından göz sağlığının korunması çok önemlidir. Özellikle halk arasında göz tembelliği olarak bilinen ambliyopinin erken teşhis ve tedavi edilmesi yaşamsaldır. Ne yazıkki 7-8 yaşlarından sonra tespit edilen göz tembelliğinin tedavisi mümkün değildir. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op.Dr. Naci Sakaoğlu, çocuklarda göz sorunları ile ilgili soruları yanıtladı.


ÇOCUKLARDA GÖZ BOZUKLUKLARI EN ERKEN NE ZAMAN TEŞHİS EDİLEBİLİR?

Çocuklar doğduklarında gözleri henüz erişkin görme fonksiyon ve boyutlarına sahip değildir. Zamanla gözün ön arka çapındaki artış ve kornea ile lensin boyutlarındaki değişim, göz hareketlerindeki uyum, objeyi fikse edebilme yeteneği ile görme fonksiyonu gelişir. Çocuklarda ilk 6 yaş içinde görme gelişiminin yüzde 90‘ı gerçekleşir. 9 yaşına kadar az da olsa değişimin devam ettiği düşünülmektedir. Göz gelişiminde en önemli dönem 0- 3 yaş arasıdır. Hemen hemen ilk 6 ay içerisinde odaklama oluşur ve genellikle emetrop (normal göz ) haline gelirler. Dolayısıyla ilk 6 ay içerisinde kırma kusurları çok değişkendir ve fikir verici değildir. Bu dönem muayenesinde haricen göz incelemesi ile doğumsal göz hastalıkları tespit edilebilir ya da göz bebeğine ışık düşürülerek retinanın sağlıklı olup olmadığı belirlenebilir. Kırma kusurları 6. aydan itibaren sağlıklı sonuç verir. Göz, 3 yaşına kadar en önemli gelişimini sağlar, 6 yaşına kadar da devam eder. 6. yaştan itibaren yavaşlayarak 7- 8 yaşlarında gelişimini tamamlar.


ÇOCUKLARI HANGİ YAŞLARDA GÖZ MUAYENESİNE GÖTÜRMEK GEREKİR?

Yeni doğan bebeklerin göz sağlığının belirlenmesinde, doğum hastane koşullarında yapılmış ise gerek doğum hemşiresinin gerekse çocuk doktorunun gözlemleri çok önemlidir. 3 yaşın sonuna kadar çocukların bir göz hekimi tarafından görülmesi şarttır. Hemen okula başlamadan önceki dönem ise (6 yaş civarı) belki de son şans sayılabilecek dönemdir. Bu süreçte gerçekleştirilecek muayeneyle görme bozuklukları tespit edilebilir, oluşabilecek göz tembelliği engellenebilir. Ayrıca görmeye bağlı olarak meydana gelebilecek okul başarısızlıklarının önüne geçilebilir.


EN SIK ŞAŞILIĞA RASTLANIYOR

EN SIK RASTLANAN ÇOCUK GÖZ BOZUKLUKLARI HANGİLERİ VE TEDAVİLERİ NASIL YAPILIR?

Çocuklarda en sık rastlanan görme bozukları kırma kusurları ve şaşılıktır.

Göz tembelliğine yol açma açısından birinci sırada hipermetroplar, ikinci sırada şaşılıklar yer almaktadır. Şaşılık sonucu kayan gözün kullanılamamasına bağlı olarak oluşan tembelliğinin giderilebilmesi için erken yaşta gözlük ve cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Sürecin ayrıca kapama tedavileri ile desteklenmesi gerekir. Bu tedavilerde başarının en önemli koşulu sorunların erken dönemde tespit edilip ebeveynlerin göz hekimi ile yakın bir işbirliğine girmesidir.


HANGİ BELİRTİLER, HANGİ RAHATSIZLIĞIN BELİRTİSİDİR?

Çocuklarda şayet kayma yoksa, kırma kusurlarının ve buna bağlı oluşan göz tembelliğinin tespiti çok zordur. Göz dışarıdan tamamen normal görüldüğü için ailelerin bunu anlaması mümkün değildir. Bunun için mutlaka göz hekimine görünmek gerekmektedir. Sonuç olarak bu rahatsızlıklar çoğunlukla herhangi bir bulgu vermediği için 4 yaşına kadar çocukların mutlaka bir göz hekimine götürülmesi gerekir. Gecikmeden tedaviye başlanması iyileşmenin sağlanması açısından çok önemlidir. Gelişmiş toplumlarda 45 yaş altında yüzde 2-3 oranında görülen göz tembelliği, görme kaybına sebep olan hastalıkların başında gelir.


GÖZ TEMBELLİĞİ NEDİR? TEDAVİSİ VAR MI?

Göz tembelliği, muayene ile saptanılabilen bir patoloji olmaksızın gözlükle tam olarak iyileştirilebilmesine rağmen bir ya da iki gözün görme keskinliğinin azalması ya da eksik olmasıdır. En önemli sebepleri belli numaralar üstündeki hipermetroplar ve astigmatlardır. İkinci sıklıktaki sebebi ise özellikle içe kaymalardır. Hipermetroplarda da yakında bulanık görme olduğu için beyine görsel uyarı yeterince gitmeyecek ve görme gelişimi tamamlanamayacaktır. Sonuçta net görme öğrenilmediği için göz tembelliği oluşacak ve sonradan düzeltilemeyecektir. Burada önemli olan kırma kusurunun erken fark edilmesi, bozuk olan gözün tembelleşmemesi için diğer gözün kapatılarak çalıştırılmasıdır. Göz tembelliğinin engellenebilmesinde en önemli faktör ise tedaviye başlama yaşıdır. 6- 7 yaşlarından sonra başarı çok düşüktür. Şaşılıkta ise kayan gözün kullanılamamasına bağlı az görme ve tembellik oluşacaktır. Bunun önüne geçmek için sağlam gözün belirli süreler kapatılması tembelliği engeleyecektir. Şaşılarda derinlik hissi yoktur ya da çok azdır. Tembelliğinin tedavisi ile bunun da önüne geçilmiş olur.


GÖRME SORUNLARI ÖĞRENMEYİ DE ETKİLİYOR

BİLGİSAYAR VE TELEVİZYON GÖZ SAĞLIĞINI NASIL ETKİLER? NE KADARINA İZİN VERMELİ?

Çocuklarda bilgisayar ve televizyonun gözün gelişimine ve tembelliğe herhangi etkisi yoktur. Ancak uzun süre bilgisayara bakanlarda göz yaşına bağlı problemler ortaya çıkmaktadır. Sanılanın aksine çocuğun televizyona ya da bilgisayara yakından bakması gözün gelişimini olumsuz etkilemez. Hatta televizyona yakın bakan çocukların kırma kusuru olabileceği düşünülerek bir göz hekimine götürmek gerekir. Ancak genel olarak bir saatlik bir bilgisayar kullanımı sonrasında en az 10- 15 dakika ara vermek gerekmektedir.


GÖZ BOZUKLUKLARININ ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ NE KADAR?

Öğrenmenin en önemli ayağını görsel algılamanın oluşturduğu düşünülecek olursa göz bozukluğunun öğrenme üzerindeki etkisinin bilinenden daha fazla olduğu anlaşılacaktır. Bu sebeple kreş döneminden başlayarak tarama testleri ile görme bozukluklarının tespit edilmesi çok önemlidir. Sonuç çağdaş yaşamın giderek artan görsel ihtiyaçları, en önemli görme bozukluğu sebebi olan göz tembelliğini giderek artan bir sosyal , entellektüel ve ekonomik problem olarak ortaya çıkarmaktadır. Zamanında tespit edildiğinde tam bir tedavisi mümkün olan göz tembelliği için ailelere ve çocuk hekimlerine (aileyi yönlendirmesi açısından) büyük görev düşmektedir.