Çocuğumun yeterli ve dengeli beslendiğinden nasıl emin olabilirim?" Bebeklerin ve çocuklarının özelliklerinden biri de reddetmek, itiraz etmektir. Bir gün önce çok güzel yediği bir besini ertesi gün şiddetle yemeyi reddedebilir. Hatta hiç bir yemeği yemeyi de istemeyebilir. Yeni tatlara karşı isteksiz davranabilir. Her gün ayni şeyleri yemek onlara daha güven verebilir. Bu insanoğlunun bir çeşit kendini koruma mekanizmasıdır. Bildiği besinler ona daha güvenli geldiği için yeni besinlere kolaylıkla itiraz edebilir. Az az alıştırmalar sonucunda güven ve tat tanışıklığı geliştikten sonra yeni besini alabilir. Yeme konusundaki itirazlar çocuğun kendi kişiliğini ortaya koyma, kendini kanıtlama mücadelesi, göstergesi olarak kabul edilebilir. “Bana bunu yediremezsin” demek istercesine sizin otoritenize karşı gelmek istemektedir. Israrınız bu nedenle sıklıkla geri teper. Öğün süresi ona uzun gelerek bir konuya dikkatini bu kadar uzun süre göstermek istemeyebilir. Çünkü küçük çocuklar bir konuya uzun süre konsantre olamazlar ve yeme eylemi süresi onlara uzun gelebilir. Başta güzel yiyen çocuk biraz sonra sıkılarak yemek istemeyebilir. Sonuçta çocuklar istediklerini, gerek duyduklarını elde etmek konusunda erişkinlerden daha başarılıdır. Mama sandalyesinde veya masada çocuğunuzu dikkatini çekecek başka şeyler (oyuncak, TV, pet gibi) olmadan her zaman ayni zamanlarda ve sakin bir tavırla yedirmeye çalışmanız daha başarılı olur.

Çocuğunuzun çok çeşitli besinleri yemesini beklemeniz genellikle gerekli ve gerçekçi olmayan bir düşüncedir. Kendi kararını vermesi, tercih şansı olması onu bu konuda daha rahat hissetmesini sağlar. Onu yemek istemediği bir besini ya da yemek istemediği bir miktarda yiyeceği yemeye bir şekilde zorlamanız o anda olmasa da daha sonrasında mutlaka bazı sorunlara yol açacağını bilmelisiniz. Kendi yiyeceğini seçme veya doyduğunu, daha fazla yemek istemediğini söylediğinde bunun sizler tarafından kabul edilmemesi çocuğun ruhsal yapısı dışında yemek – kilo ilişkilerinde yarına sorunlar taşıyacak yanlış davranış şeklidir. Bu bazen yemesi hep sorunlu bir çocuk, zayıf, iştahsız, çelimsiz olabileceği gibi etrafındaki kişilerin kendisini beğenmesi için aşırı yiyen, şişman, kilo sorunları olan bir kişi yaratabilirsiniz. Yeni besinleri yemesi konusunda ısrarınız ve onun itirazı ilerdeki dönemde yeni bir şeyleri her zaman denemekten korkan, açık görüş konusunda sorunlar yaşayan bir kişi olabilir.

Çocuğunuzu yeme konusunda kendi kararlarını vermeye bıraktığınızda bir gün sadece makarna, kraker veya sizin için bir işe yaramayan besinler yiyebilir. Fakat sizler kararlı bir şekilde onu izlediğinizde sonuçta yemesi yararlı olan besinleri de yiyecektir. Yeter ki siz ona yemesi uygun ve gerekli olan besin seçeneklerini sunun. Kendi haline bırakıldığında, ısrar olmadığında sizin için uygun olmayan besinleri öncesinde istese de kısa bir süre sonra onları da yemeyecektir.

Bu arada sizin hiçbir zaman aklınızdan çıkarmamanız gereken konu çocuğunuzun mide kapasitesi ve gereksinmeleridir. Ayına, yaşına uygun dozları doğru şekilde ayarlamalısınız. Onun mide kapasitesi sonuçta yumruğunun iki katı kadardır. İki dilim ekmek iki kase tahıllı mama ya da 2 kaşık yoğurt yarım bardak sütün proteinini sağlayabilir. Alınması arzu edilen besin öğelerini onun sevdiği ve tercih ettiği besinler yoluyla almasını sağlamak sizin elinizdedir.

Her gün gördüğünüz çocuğunuz size büyümüyor, kilo almıyor gibi gelebilir. Büyüme her zaman vardır. Fakat bunun hızı ve temposu değişkenlik gösterir. Bazı mevsimlerde veya bazı dönemlerde büyüme yavaşlayabilir bazen de tempo artabilir. Endişelerinizi doktorunuzla paylaşın. O yapacağı ölçme ve değerlendirmeler ile sizi rahatlatacaktır. Eğer bir sorun olduğuna doktorunuz da inanırsa bazı önerilerde bulunacaktır. Fakat bu konudaki kaygılarınızı hiçbir zaman çocuğunuza yansıtmayınız, hissettirmeyiniz. Yediklerinin kalori hesabını, miktarını sürekli izleyen, doğal dışı davranışlar sergileyen bir annenin çocuğunun yeme konusunda doğal davranmasını beklemek biraz hayalcilik olacaktır.

Sizler sadece çocuğunuza yemesi yararlı olan, sağlıklı besinleri sunun. Onun yaptığı tercihleri eleştirmeyin, yargılamayın. Sonuçta o tercihleri evde sizin ona sunduklarınız arasından yapacaktır. Bildiği ve yaptığı tercihlerin bir şekilde sizin ona tanıştırdığınız besinler olduğunu unutmayın. Çocuklarının iştahsız olduğunu söyleyen, yeme sorunları yaşadığını anlatan annelerin çocukları incelendiğinde çocuklarının bir beslenme, büyüme sorunları olmadığı ve yaşanan sorunların annelerin yaklaşım hataları görülmektedir.

Çocuğunuza öğünlerde çeşitli alternatifler sunun. İstenmeyen, tercih edilmeyen besinleri daha sonraki öğünlerde yine sunmaya devam edin. Üç kez, beş kez tercih edilmeyen besine zaman içersinde göz aşinalığı gelişecek ve zamanla merak, deneme isteği oluşacaktır. Sabırlı olmasınız. Özellikle yeni besini sadece alternatif olarak sunun ve üzerine gitmeyin. Merakın ve deneme isteğinin kendisinden gelmesini bekleyin. Yemesini istediklerinizi hemen tabağına koymayın, sadece ona sunun, önüne koyun. Siz de onunla birlikte sofraya oturun ve sizin o besinleri yediğinizi görsün. Erişkinleri taklit etme eğiliminde olan çocuklar sizlerin yediklerinizi yemeye daha istekli olacaklardır.

Öğünlerde ona çok fazla alternatif sunmayın. Çeşitli alternatiflerin olması demek abartılmamalıdır. Yemeği hazırlamadan “Bugün sana ne hazırlayayım, ne istiyorsun” diyerek sınırsız bir tercih sunarsanız o da kendisine en yakın, aklına ilk gelen besini isteyecektir. Sunduğunuz alternatiflerin içersinde en az bir tane tanıdığı, bildiği, sevdiği bir şey olmalıdır. 3-4 çeşit sunuyorsanız en az 2 tanesi bildiği besinlerin farklı hazırlanmış hali, 1 çok yeni, 1 tane de tanıdığı besin olmalıdır.

Yeni sunulan besin bir kerede 1 çeşit olmalı ve miktarı da az olmalıdır. Denemelik olduğu izlenimi vermeli, gözü korkmamalıdır. Denemek istediğinde de tabağına az, denemek için koymalısınız. Severse biraz daha verebilirsiniz. Küçük çocuklara denemek için verilen besinler sevse de ilk denemede tam doyurucu miktarda verilmeleri önerilmez.

Bazı çocuklar yiyeceklerin görüntüsüne, rengine, yapısına, tabaklarının görünümüne diğer çocuklardan daha hassas olabilirler. Sadece bu nedenle yeni bir besini hiç denemek istemezler. Kendilerine sorduğunuzda genellikle neden denemek istemediklerini söylerler. Bu size çocuğunuzun tercihleri ve zevkleri konusunda fikir verebilir. Bunu da abartmayınız çünkü bugün bu şekilde düşünen çocuğunuz yarın fikir de değiştirebilir. Bazı yiyecekler ise çocuklara başka bir şeyleri anımsatabilir, çağrıştırabilir. Daha önce zevk aldıkları tatilde yedikleri bir yiyecek ile bir yerde yedikten sonra başka nedenle de olsa karın ağrısı çektikleri bir yiyeceğin onlara verdiği hisler farklı olacaktır. Olumsuz duygulara sahip oldukları yiyecekler konusunda anlayışlı olup, çözümü zamana bırakmalısınız.

Alışverişe gittiğinizde, yemek hazırlarken çocuğunuza bazı tercihler yapmasına fırsat tanıyın. Kendilerinin seçerek aldıkları bir besini sırf kendileri aldıkları için yemeye daha istekli olacaklardır Yapımına, hazırlanmasına katıldıkları bir yemeği yemek onlar için daha zevkli olabilir. Malzeme olarak ona seçim yapma şansını verdiğiniz besinlerden siz sağlıklı yiyecekler hazırlayabilirsiniz. Öncesinden yapılmış bir tercih ve yapımını izlemek onlara daha sonra bu yemeği yeme konusunda ilgi uyandıracaktır.

Anaokuluna, yuvaya, arkadaşlarının evine gitmeye başlayan çocuğunuzun yeme zevki ve tercihleri değişecektir. Bunda öğretmenlerinin, arkadaşlarının rolü olacaktır. Bu gelişmeleri ve değişimleri yakından izlediğinizde size evde de yemek konusunda ipuçları verebilir.

Çocuğunuzun neleri yemesinin onun için yararlı ve sağlıklı olduğuna sizler annelik duygularınızla, bilgi ve deneyimlerinizle karar vereceksiniz. Bu konuda doktorunuz size yol gösterici olabilir. Fakat her şeyin çok bilimsel olması gerekli değildir. Değişik besin gruplarından yiyeceklerin tüketilmesi genel anlamda dengeli beslenme yolunda bir anahtardır. Günümüzde bilgisayar ve internet kullanımının yaygınlaşması annelere çok yardımcı olmaktadır.

Dr. Ruhi Çakır